«Η Τουρκία και η Ελλάδα είναι σύμμαχοι. Είμαστε εταίροι, είμαστε γείτονες, είναι προς όφελος και των δύο χωρών να διασφαλίσουμε την ευημερία του άλλου. Μπορούμε να βοηθήσουμε πολύ ο ένας τον άλλον», τονίζει ο πρώην υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας, Εγκεμέν Μπαγίς, σε τηλεοπτική του συνέντευξη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Θα πρέπει να λύσουμε τα ζητήματά μας μέσω του διαλόγου και της ειλικρινούς επικοινωνίας. Γι’ αυτό κι εγώ δίνω τόση έμφαση σ’ αυτές τις υψηλού επιπέδου διμερείς συναντήσεις. Και η επίσκεψη του προέδρου Ερντογάν (στην Ελλάδα), τον Δεκέμβριο του 2017, ήταν πολύ ιστορική. Τώρα, περιμένουμε μια ημερομηνία από τους φίλους μας στην ελληνική κυβέρνηση να μας καλέσουν να διοργανώσουμε την πέμπτη υψηλόβαθμη σύνοδο οικονομικής συνεργασίας, που θα είναι πολύ σημαντική επειδή και οι δύο χώρες πρέπει να στηρίξουν η μία την άλλη και έχουμε οικονομικά ζητήματα που μπορούν να παράσχουν, αμοιβαία, μεγάλη βοήθεια», σημειώνει ο κ. Μπαγίς, που βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη για να μετάσχει στις εργασίες του Thessaloniki Summit.
Ερωτηθείς για την πορεία της Τουρκίας προς την Ευρώπη, ο κ. Μπαγίς τονίζει ότι παρ’ όλες τις δυσκολίες «η Τουρκία καταβάλλει συνεχώς κάθε προσπάθεια, προκειμένου να αποτελέσει ζωτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά αυτό είναι ένα πολύ ευαίσθητο ζήτημα. Χρειάζονται δύο για να χορέψεις τανγκό. Επομένως, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να ενδιαφέρεται για την Τουρκία τουλάχιστον όσο η Τουρκία ενδιαφέρεται για την ΕΕ».
«Η Τουρκία», προσθέτει ο κ. Μπαγίς, «βλέπει τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της ως ένα μέσο προκειμένου να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της. Για εμάς, ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός σημαίνει καλύτερο φαγητό και συνθήκες υγιεινής, καλύτερα δημοκρατικά στάνταρτ, καλύτερες συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία του λόγου, τη σταθερότητα. Εντέλει τι είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση; Το μεγαλύτερο πρότζεκτ ειρήνης στην ιστορία του ανθρώπινου γένους».
Αναφορικά με το προσφυγικό, ο πρώην υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας λέει ότι «το κόστος της μεταναστευτικής κρίσης για την Τουρκία είναι τεράστιο. Έχουμε δαπανήσει πάνω από 33 δισ. δολάρια μέχρι στιγμής και δεν έχουμε λάβει ούτε το 10% εξ αυτών από διεθνείς πηγές. Έχουμε 3,5 εκατομμύρια Σύρους που ζουν στην Τουρκία. Και σήμερα ζουν σε τέτοια κέντρα φιλοξενίας, όπου οι συνθήκες διαβίωσης είναι καλύτερες απ’ αυτές που είχαν όταν ζούσαν στην ίδια τη χώρα τους. Επομένως, αυτό θα πρέπει να εκτιμηθεί αλλά δεν μπορεί να είναι ένα βάρος μόνο για την Τουρκία. Θα πρέπει να βρούμε λύσεις που θα είναι επωφελείς. Και η τελική λύση θα πρέπει να είναι η δημοκρατία στη Συρία, ώστε αυτοί οι άνθρωποι να επιστρέψουν τελικά πίσω και να ανοικοδομήσουν τις πατρίδες τους».
Ακολουθεί η συνέντευξη του πρώην υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας, Εγκεμέν Μπαγίς, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τη Σοφία Παπαδοπούλου
Ερ. Ποιες είναι σήμερα οι προοπτικές των ελληνοτουρκικών θέσεων; Είχατε πει στο παρελθόν ότι απαιτείται διάλογος και δημοκρατία για την περαιτέρω ανάπτυξή τους
Νομίζω πως ένα πράγμα θα πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου. Η Τουρκία και η Ελλάδα είναι σύμμαχοι. Είμαστε εταίροι, είμαστε γείτονες, είναι προς όφελος και των δύο χωρών να διασφαλίσουν την ευημερία του άλλου. Μπορούμε να βοηθήσουμε πολύ ο ένας τον άλλον. Επομένως, θα πρέπει να λύσουμε τα ζητήματά μας, μέσω του διαλόγου και της ειλικρινούς επικοινωνίας. Γι’ αυτό κι εγώ δίνω τόση έμφαση σ’ αυτές τις υψηλού επιπέδου διμερείς συναντήσεις. Και η επίσκεψη του προέδρου Ερντογάν (στην Ελλάδα), τον Δεκέμβριο του 2017, ήταν πολύ ιστορική. Τώρα, περιμένουμε μια ημερομηνία από τους φίλους μας στην ελληνική κυβέρνηση να μας καλέσουν να διοργανώσουμε την πέμπτη υψηλόβαθμη σύνοδο οικονομικής συνεργασίας, που θα είναι πολύ σημαντική επειδή και οι δύο χώρες πρέπει να στηρίξουν η μία την άλλη και έχουμε οικονομικά ζητήματα που μπορούν να παράσχουν, αμοιβαία, μεγάλη βοήθεια.
Ερ. Έχετε διατελέσει υπουργός ευρωπαϊκών υποθέσεων. Θεωρείτε ότι τα βήματα που έχουν γίνει από την πλευρά της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια ήταν βήματα προόδου ή οπισθοδρόμησης;
Θεωρώ ότι η Τουρκία προσπαθεί να πάει μπροστά τα τελευταία 60 χρόνια αλλά δεδομένης της υπομονής και της αποφασιστικότητάς της να καταστεί μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, νομίζω πως η (σ.σ. ενταξιακή) διαδικασία μας θα πρέπει να έχει τη δική της θέση στο βιβλίο ρεκόρ των Γκίνες. Καμία χώρα δεν έχει περιμένει τόσο πολύ, προκειμένου να ενταχθεί σε κάποιον διεθνή οργανισμό. Παρ’ όλες, ωστόσο, τις δυσκολίες η Τουρκία καταβάλλει συνεχώς κάθε προσπάθεια προκειμένου να αποτελέσει ζωτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά αυτό είναι ένα πολύ ευαίσθητο ζήτημα. Χρειάζονται δύο για να χορέψεις τανγκό. Επομένως, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να ενδιαφέρεται για την Τουρκία τουλάχιστον όσο η Τουρκία ενδιαφέρεται για την ΕΕ.
Ερ. Στο πλαίσιο αυτό, παραμένει η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ υψηλή προτεραιότητα για τη χώρα σας;
Η Τουρκία βλέπει τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της ως ένα μέσο προκειμένου να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της. Για εμάς, ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός σημαίνει καλύτερο φαγητό και συνθήκες υγιεινής, καλύτερα δημοκρατικά στάνταρτ, καλύτερες συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία του λόγου, τη σταθερότητα. Εντέλει, τι είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση; Το μεγαλύτερο πρότζεκτ ειρήνης στην ιστορία του ανθρώπινου γένους. Εάν οι Γάλλοι και οι Βρετανοί, εάν οι Γερμανοί και οι Ιταλοί μπορούν να ζήσουν μαζί, δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην μπορεί να ζήσει η Τουρκία μαζί με άλλους Ευρωπαίους επειδή, ιστορικά, κανένας πόλεμος μεταξύ των Τούρκων και των Ευρωπαίων δεν ήταν τόσο αιματηρός όσο οι πόλεμοι μεταξύ άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Θα πρέπει να είμαστε ρεαλιστές, θα πρέπει να είμαστε πραγματιστές και αποφασιστικοί ως προς το τι θέλουμε. Η Τουρκία και η Ευρώπη πρέπει να είναι μαζί. Αυτός είναι ο σωστός συνδυασμός.
Ερ. Εκτιμάτε πως η Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας σε ό,τι αφορά το προσφυγικό-μεταναστευτικό ήταν αμοιβαία επωφελής;
Ήταν σίγουρα επωφελής για την Ευρωπαϊκή Ένωση και θα πρέπει πραγματικά να συγχαρούμε τον επίτροπο για τη Μετανάστευση, τον κ. Αβραμόπουλο, ο οποίος είναι ένας πολύ καλός πολιτικός, ένας πολύ σοφός πολιτικός κι ένας καλός πολιτικός για να φέρει κοντά την Τουρκία και την Ελλάδα. Και υπήρξε, επίσης, ένας πολύ αξιοπρεπής φίλος της Τουρκίας εντός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αλλά το κόστος της μεταναστευτικής κρίσης για την Τουρκία είναι τεράστιο. Έχουμε δαπανήσει πάνω από 33 δισ. δολάρια μέχρι στιγμής και δεν έχουμε λάβει ούτε το 10% εξ αυτών από διεθνείς πηγές. Έχουμε 3,5 εκατομμύρια Σύρους που ζουν στην Τουρκία. Και σήμερα ζουν σε τέτοια κέντρα φιλοξενίας, όπου οι συνθήκες διαβίωσης είναι καλύτερες απ’ αυτές που είχαν όταν ζούσαν στην ίδια τη χώρα τους. Επομένως, αυτό θα πρέπει να εκτιμηθεί αλλά δεν μπορεί να είναι ένα βάρος μόνο για την Τουρκία. Θα πρέπει να βρούμε λύσεις που θα είναι επωφελείς. Και η τελική λύση θα πρέπει να είναι η δημοκρατία στη Συρία, ώστε αυτοί οι άνθρωποι να επιστρέψουν τελικά πίσω και να επανοικοδομήσουν τις πατρίδες τους.
Ερ. Η τουρκική οικονομία έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα και παρόλο που η λίρα μοιάζει να ανακάμπτει, τα σημάδια της κρίσης είναι εμφανή στις γειτονιές της μεσαίας τάξης. Θα επανακάμψει η οικονομία στην πρότερη κατάστασή της;
Η οικονομία θα είναι καλύτερη απ’ ό,τι στην προηγούμενη κατάσταση καθώς, ρεαλιστικά μιλώντας, όταν βλέπεις την Τουρκία έχεις 81 εκατ. νέους ανθρώπους που καταναλώνουν και προκειμένου να καταναλώσουν πρέπει να παράγουν. Έχουμε τη δική μας αγορά. Η μέση ηλικία στην Τουρκία είναι κάτω από τα 30 έτη. Γι’ αυτό και δεν έχω κανένα λόγο να είμαι απαισιόδοξος. Είμαι πολύ αισιόδοξος ότι η οικονομική κατάσταση, η κρίση που διήλθαμε ήταν, κυρίως, πολιτική προκαλούμενη από κάποιες μακρινές χώρες, αλλά την ξεπερνάμε. Η Τουρκία επανακάμπτει. Και η Τουρκία, με τη γεωγραφία της ως γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, με το νέο και δυναμικό πληθυσμό της, τις συμμαχίες της, με την αποφασιστικότητά της και την πολιτική σταθερότητά της θα ξεπεράσει όλες αυτές τις δυσκολίες πολύ σύντομα και θα συνεχίσει να είναι όπως πριν, μια από τις πλέον γρήγορα αναπτυσσόμενες οικονομίες του κόσμου.
Ερ. Αναφέρατε ότι ήταν κυρίως μια πολιτική κρίση που την προκάλεσαν άλλες «μακρινές χώρες». Θεωρείτε δηλαδή πως ήταν και οι ΗΠΑ μεταξύ αυτών;
Φυσικά. Τα tweets του Προέδρου Τραμπ που ανακοίνωναν ότι βάζει νέους δασμούς στα τουρκικά προϊόντα ή άλλη επιζήμια ρητορική δεν ήταν πολύ χρήσιμα και δημιούργησαν μια σκιά πάνω από τους ιθύνοντες της τουρκικής οικονομίας και τους επενδυτές αλλά τώρα που έχει επιστρέψει, οι εκλογές του έχουν περάσει και βλέπουμε μια σημαντική επαναπροσέγγιση μεταξύ της Δύσης και της Τουρκίας. Εκτιμώ πως τα πράγματα επιστρέφουν στη συνηθισμένη θέση τους.
Ερ. Η Τουρκία βρέθηκε στο επίκεντρο της διεθνούς επικαιρότητας με τη δολοφονία Κασόγκι. Εκφράστηκαν από κάποιες πλευρές φόβοι ότι η ‘Αγκυρα ενδέχεται να προσπαθήσει να «λειάνει» τα πράγματα για τη Σαουδική Αραβία προκειμένου να μην θέσει σε κίνδυνο τις διμερείς σχέσεις με το Ριάντ.
Δεν νομίζω ότι η ‘Αγκυρα έχει καμιά τέτοια πρόθεση ούτε και το Ριάντ. Αλλά ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο. Δεν πας σε ένα προξενείο για να σκοτωθείς, πας σε ένα προξενείο για να σε εξυπηρετήσουν, να σε στηρίξουν και να σε βοηθήσουν. Διαπράχθηκε ένα τεράστιο έγκλημα και η Τουρκία έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα τα παρατήσει έως ότου ασκηθούν διώξεις κατά των υπευθύνων. Και κάνουμε ό,τι είναι δυνατό προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι η διεθνής κοινότητα δεν θα διαδραματίσει κάποιον ρόλο προκειμένου να συγκαλύψει το θέμα. Η Τουρκία παίζει πολύ δίκαια και με διαφάνεια. Διαπράχθηκε φόνος και θα πρέπει να βρούμε ποιος διέταξε αυτόν τον φόνο, πού είναι η σορός του Κασόγκι και γιατί οδηγηθήκαμε σ’ αυτό το παράλογο δράμα. Και εκτιμώ πως υπάρχουν πολλά ερωτήματα ν’ απαντηθούν σ’ αυτό το στάδιο.