Του Κώστα Αλατζά
Σε διπλωματική εγρήγορση βρίσκεται η Αθήνα, μετά την αιφνιδιαστική «απόβαση» του μισού τουρκικού υπουργικού συμβουλίου, υπό τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στη Λιβύη και την υπογραφή – όπως διαδίδει η τουρκική πλευρά- συμφωνίας για παραχώρηση προς εκμετάλλευση στην κρατική εταιρία πετρελαίων TPAO της θαλάσσιας περιοχής, που περιλαμβάνει το παράνομο μνημόνιο Ερντογάν – Σάρατζ.
Μέχρι αργά χθες βράδυ δεν είχε αποσαφηνιστεί το ακριβές περιεχόμενο της συμφωνίας που ανακοίνωσαν οι υπουργοί Εξωτερικών Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Λιβύης, Νάιλα Αλ Μαγκούς. Εντούτοις, όπως εκτιμούν κυβερνητικές πηγές, η συμφωνία σε κάθε περίπτωση συνιστά ένα επιπλέον βήμα για την εφαρμογή του τουρκολιβυκού μνημονίου που καθορίζει θαλάσσιες ζώνες μη αναγνωρίζοντας κανένα δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ στα νησιά του νοτιανατολικού Αιγαίου και την Κρήτη.
«Πρόκειται για σοβαρή εξέλιξη», σχολίασαν στο OnAlert μετά τη γνωστοποίηση της συμφωνίας και τις κοινές δηλώσεις των υπουργών Εξωτερικών Τουρκίας και Λιβύης. Το υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι «οποιαδήποτε αναφορά ή ενέργεια σε εφαρμογή του εν λόγω «μνημονίου» θα είναι εκ των πραγμάτων παράνομη και αναλόγως της βαρύτητας της, θα υπάρξει αντίδραση τόσο σε διμερές επίπεδο, όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ». Όπως τονίζεται στην ανακοίνωση, η Ελλάδα θα υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα, με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας
Οι κινήσεις της Αθήνας
Ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, αμέσως μετά τη γνωστοποίηση της συμφωνίας στην Τρίπολη επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Αιγύπτιο ομόλογο του, Σάμεχ Σούκρι ενώ την ερχόμενη Κυριακή μεταβαίνει στο Κάιρο για κατ’ ιδίαν συζητήσεις που θα αφορούν τον τρόπο κοινής αντίδρασης στο ενδεχόμενο δημιουργίας τετελεσμένων από τουρκικής πλευράς πέραν και δυτικά του 28ου μεσημβρινού. Σε αυτή τη γεωγραφική περιοχή εκτείνεται η ελληνοαιγυπτιακή υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ την οποία τέμνει και επικαλύπτει η θαλάσσια περιοχή που καθορίζεται από την παράνομη συμφωνία Άγκυρας-Τρίπολης του 2019.
Ταυτόχρονα, όπως πληροφορείται το OnAlert, το τελευταίο 24ωρο γίνονται επαφές με την αντιπολίτευση της Λιβύης που αντιτίθεται στη συμφωνία Σάρατζ – Ερντογάν. Χθες μάλιστα ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων της Λιβύης, Ακίλα Σάλεχ, χαρακτήρισε «παράνομο» το χθεσινό μνημόνιο υπογραμμίζοντας ότι «η κυβέρνηση της Τρίπολης δεν έχει καμία εξουσιοδότηση».
Οι προβληματισμοί
Η χθεσινή συμφωνία, που επιχειρεί να ενεργοποιήσει παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, προκαλεί στην ελληνική κυβέρνηση προβληματισμό και ανησυχία για δύο λόγους.
Πρώτον, η συμφωνία αυτή καθ’ αυτή, ως κίνηση εκ μέρους της Τουρκίας με τη σύμφωνη γνώμη της κυβέρνησης της Λιβύης, αυξάνει την ένταση στην περιοχή με την επιδίωξη της τουρκικής πλευράς για δημιουργία τετελεσμένων που παραβιάζουν τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Η έξοδος του τουρκικού ερευνητικού Oruc Reis και η εμφάνισή του σε περιοχές του τουρκολιβυκού μνημονίου που παραβιάζουν την ελληνική κυριαρχία θεωρείται πλέον πολύ πιθανό σενάριο.
Δεύτερον, η συμφωνία ανακοινώθηκε μόλις λίγα 24ωρα πριν τη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ την ερχόμενη Πέμπτη στην Πράγα, όπου θα παρευρεθεί και ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η κίνηση αυτή, όπως και το ζήτημα της αποστρατικοποίησης των ελληνικών νησιών που έθεσε με επιστολή της η Άγκυρα στις 17 Σεπτεμβρίου στον ΟΗΕ, υποδηλώνουν την πρόθεση της Τουρκίας ενόψει της Συνόδου να ανοίξει την βεντάλια των ελληνοτουρκικών διαφορών, σε μια χρονική συγκυρία που Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες δεν επιθυμούν καταστάσεις που διαρρηγνύουν το δυτικό κοινό μέτωπο έναντι της Ρωσίας.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις έμπειρων διπλωματών, στην Πράγα δεν αποκλείεται, όπως συνέβη και στην 77η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ο Ερντογάν να επιχειρήσει ξανά ενώπιον διεθνούς ακροατηρίου να αντιστρέψει την πραγματικότητα. Να κατηγορήσει δηλαδή εκ νέου την ελληνική πλευρά ότι είναι εκείνη που παραβιάζει τη διεθνή νομιμότητα και αποφεύγει την επίλυση των ανοιχτών ζητημάτων.
Η ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει με ψυχραιμία τις προκλητικές κινήσεις της Τουρκίας που όπως όλα δείχνουν δεν περιορίζονται μόνο στην επιθετική ρητορική. Όπως τονίζουν διπλωματικές πηγές οι αιτιάσεις για το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο της Τουρκίας θα απαντηθούν για άλλη μια φορά στα Ηνωμένα Έθνη, ενώ για τη χθεσινή συμφωνία στη Τρίπολη – όπως και για τη συνολικότερη προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας – θα ενημερωθούν οι σύμμαχοι και εταίροι. Από κει και πέρα η ελληνική πλευρά έχει θέσει ξεκάθαρα τις «κόκκινες γραμμές» απέναντι στις αξιώσεις της Τουρκίας και εξακολουθεί να παραμένει ανοιχτή στον διάλογο, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.
Φωτογραφία Reuters