Του Κώστα Αλατζά
Η δήλωση του εκπροσώπου της τουρκικής Προεδρίας, Ιμπραήμ Καλίν ότι αναστέλλονται οι έρευνες του Oruc Reis, οι οποίες ειρήσθω εν παρόδω δεν ξεκίνησαν ποτέ, προσλαμβάνεται ως θετικό βήμα για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις από την ελληνική κυβέρνηση. Ωστόσο, η Αθήνα διατηρεί επιφυλάξεις για το περιεχόμενο του διαλόγου που πλέον επιθυμεί η Άγκυρα μετά από την ένταση που η ίδια προκάλεσε.
Ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, σχολιάζοντας τη τοποθέτηση του Ιμπραήμ Καλίν στο CNN Turk ότι η Άγκυρα είναι έτοιμη να συνομιλήσει με την Αθήνα «χωρίς όρους και προϋποθέσεις», έκανε λόγο για θετική εξέλιξη. «Η ελληνική κυβέρνηση έλεγε, και συνεχίζει να λέει, διαμηνύει πάντοτε, ότι η απαραίτητη προϋπόθεση για το διάλογο είναι η έμπρακτη αποκλιμάκωση από την πλευρά της Τουρκίας. Δεν μπορούμε να συζητάμε όταν η μια πλευρά προβαίνει σε ενέργειες που είναι αντίθετες με το Διεθνές Δίκαιο και με το Δίκαιο της Θάλασσας», ανέφερε ο κ. Δένδιας.
Εντούτοις, όπως έσπευσε να διευκρινίσει ο υπουργός Εξωτερικών, «επειδή η λέξη «διάλογος» είναι βεβαρημένη, με ό,τι ο καθένας θέλει να προσθέσει σ’ αυτήν, θέλω να είμαι και σ’ αυτό απολύτως σαφής. Εμείς, θεωρούμε ότι η διαφορά μας με την Τουρκία αφορά το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο και των υπερκείμενων θαλασσίων ζωνών. Αυτή είναι η διαφορά, την οποία έχουμε με τη γείτονα Τουρκία», δήλωσε ο κ. Δένδιας.
Η ελληνική κυβέρνηση, μετά την αποκλιμάκωση της έντασης και τη μη δημιουργία τετελεσμένων από τη Τουρκία στο Νότιο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, φαίνεται να είναι διατεθειμένη να ξεκινήσει έναν κύκλο διερευνητικών επαφών με τη τουρκική κυβέρνηση, οι οποίες όμως θα αφορούν αποκλειστικά και μόνο τον καθορισμό των θαλασσών ζωνών. Άλλωστε, η διαφορά για τα όρια της υφαλοκρηπίδας είναι η μόνη διαφορά που δέχεται η Ελλάδα ότι έχει με τη Τουρκία από τη δεκαετία του 1970 έως σήμερα.
Διάλογος μόνο για την υφαλοκρηπίδα
Η ατζέντα του διαλόγου με τη Τουρκία αποτελεί ίσως τον διαχρονικό λόγο που αποτυγχάνουν οι διερευνητικές συνομιλίες που έχουν επιχειρηθεί ανάμεσα στις δύο πλευρές τα τελευταία 20 χρόνια. Η Τουρκία κάθε φορά προσθέτει καινούρια θέματα που τα «βαπτίζει» ελληνοτουρκικές διαφορές που αφορούν το Αιγαίο ή τη Θράκη, με αποτέλεσμα όλες οι μέχρι τώρα προσπάθειες να έχουν αποβεί άκαρπες. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε φορά που αρχίζει ένας ελληνοτουρκικός διάλογος έχει προηγηθεί η απειλή θερμού επεισοδίου.
Στην τελευταία περίπτωση, με την έκδοση της τουρκικής NAVTEX για σεισμικές έρευνες του Oruc Reis εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, η διαφορά – σε σχέση με την κρίση του Σισμίκ το 1987 ή των Ιμίων το 1996 – είναι ότι η πρόκληση αφορά, επί το πλείστον, τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στην ανατολική Μεσόγειο και όχι στο κυρίως Αιγαίο, όπως συνέβαινε τις τελευταίες δεκαετίες.
Όπως σημειώνουν στρατιωτικές πηγές στο ΟnAlert , η άμεση αντίδραση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και η διεθνής παρέμβαση που επεδίωξε η ελληνική πλευρά, δεν άφησαν στη Τουρκία κανένα περιθώριο να δημιουργήσει τετελεσμένα στην περιοχή. Υπό αυτό το πρίσμα, η ελληνική κυβέρνηση, επικαλούμενη σταθερά το Διεθνές Δίκαιο, είναι διατεθειμένη να ξεκινήσει έναν διάλογο για τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών στην ανατολική Μεσόγειο.
Εκείνο που παραμένει ακόμη άγνωστο είναι αν οι ενδεχόμενες διερευνητικές επαφές θα έχουν ως αντικείμενο τις θαλάσσιες ζώνες του Καστελόριζου, της Στρογγύλης, των νησιών που έχουν μέτωπο στην ανατολική Μεσόγειο και της Κρήτης ή θα περιλαμβάνει το σύνολο των νησιών του Αιγαίου. Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνεται ότι η ελληνική πλευρά δεν επιθυμεί έναν διαλόγου σε συγκεκριμένα χρονικά όρια, όπως υπονόησε ο εκπρόσωπος της τουρκικής Προεδρίας στις τελευταίες δηλώσεις για την αναστολή των ερευνών του Oruc Reis.