Ο πληθυσμός των Ρωμιών στην Κωνσταντινούπολη μετά από την μετανάστευση πολλών χρόνων, σήμερα είναι λίγο πάνω από δύο χιλιάδες
To παλιό κουδούνι στο σχολείο των Ρωμιών στο Καντίκιοι, χτυπάει δίνοντας το σήμα πως το μάθημα αρχίζει.
Με το χτύπημα του κουδουνιού ο 10χρονος Βαλάντης Μιχαηλίδης τρέχει στις σκάλες πηγαίνοντας στην τάξη του. Όμως σε αυτό το εντυπωσιακό κτίριο του 19ου αιώνα, σήμερα οι μόνοι ήχοι βημάτων που ακούγονται είναι από τα δικά του…
Διότι ο Βαλάντης είναι ο μόνος μαθητής του σχολείου. Ο Βαλάντης τα τελευταία τρία χρόνια, είναι μόνος του στην τάξη.
Σήμερα έχει μάθημα αγγλικών από τον επισκέπτη καθηγητή Γιώργο Στεφανόπουλο. Ο Στεφανόπουλος βοηθά στην διοίκηση του σχολείου. Το σχολείο είναι ένα από τα περισσότερα από 20 σχολεία που είχαν κατασκευαστεί για την κοινότητα των Ρωμιών.
Λέει πως ¨ Όταν αναλογιστούμε πως στη δεκαετία του 50 ο πληθυσμός των Ρωμιών στην Κωνσταντινούπολη ήταν περίπου 150 χιλιάδες, γίνεται αντιληπτό πόσο θλιβερή είναι η κατάσταση σήμερα. Σήμερα είμαστε λιγότεροι από 2.500 και οι περισσότεροι εξ αυτών είναι γέροι¨.
Κάνουμε βόλτα με τον Στεφανόπουλο στο άδειο σχολείο.
50 χρόνια πριν, πριν το μεγαλύτερο μέρος της κοινότητας φύγει από τη χώρα λόγω των ανθελληνικών διαδηλώσεων, των μεροληπτικών νόμων και της κατασχέσεως οικοπέδων, ο ίδιος ήταν μαθητής σε αυτό το σχολείο.
Μου δείχνει την τραπεζαρία του σχολείου : ¨ Παλιά αυτή η τραπεζαρία ήταν γεμάτη από παιδιά που είχαν φέρει φαγητό από το σπίτι τους. Οι μητέρες τους, τους έδιναν μαζί τους φαγητό¨.
Σήμερα το μόνο ορατό σημάδι ότι η Κωνσταντινούπολη παλιά ήταν περισσότερο ελληνική και όχι τουρκική πόλη, είναι οι εκκλησίες
Πατριαρχείο, οικουμενικότητα και περιουσίες
Ο πατριάρχης Βαρθολομαίος διευθύνει τις προσευχές μιας χούφτας ανθρώπων που μετέχουν. Η θεώρηση του Πατριάρχη ως ηγέτη των Ορθοδόξων χριστιανών ανάγεται στον 4ο αιώνα, όμως η Τουρκική Δημοκρατία δεν αναγνωρίζει αυτόν τον τίτλο.
Έτσι εξ αυτού, το πατριαρχείο δεν μπορεί να αποτελεί ιδιοκτήτη εκκλησιών και άλλων περιουσιών.
Παλαιότερα τα περισσότερα από τα κτίρια στα οποία ήταν ιδιοκτήτης το πατριαρχείο, κατασχέθηκαν από το κράτος.
Όμως τον περασμένο Νοέμβριο, η απόδοση προς την εκκλησία ενός ξύλινου ορφανοτροφείου, αποτελεί κατά τα λεγόμενα του δικηγόρου του Πατριαρχείου Τζεμ Σοφούογλου ένα σημείο καμπής όσον αφορά την προσέγγιση του κράτους έναντι των μειονοτήτων.
Σύμφωνα με τον Σοφούογλου, για πρώτη φορά η κυβέρνηση αναγνωρίζει έμπρακτα τον Πατριάρχη ως άτομο και ως φορέα.
Λέει πως ¨Πέντε χρόνια πριν δεν μπορούσα καν να ονειρευτώ ότι αυτή η δίκη θα μπορούσε να βγάλει τέτοιο αποτέλεσμα¨.
Ταυτόχρονα η απόφαση ανοίγει ένα νέο δρόμο για τα ακίνητα χιλιάδων Ρωμιών και άλλων μειονοτικών, που είχαν κατασχεθεί.
Μπαγίς : Οι νοοτροπίες αλλάζουν
Η κυβέρνηση του ΑΚΠ αισθάνεται υπερήφανη για την ανεκτική της προσέγγιση. O αρχιδιαπραγματευτής της κυβέρνησης με την Ε.Ε. Εγεμέν Μπαγίς λέει πως αυτή η προσέγγιση οφείλεται εν μέρει στην εκπλήρωση των κριτηρίων της υποψηφιότητας για την Ε.Ε.
Ο Μπαγίς στην συνάντηση μας ανέφερε πως οι μη μουσουλμανικές κοινότητες είναι πιο ευτυχισμένες σε σχέση με το παρελθόν, και πως ο λόγος για αυτό είναι πως με την υποψηφιότητα της Τουρκίας για την Ε.Ε. αλλάζουν και οι νοοτροπίες.
Σύμφωνα με τον αρχιδιαπραγματευτή, αυτό που αλλάζει δεν είναι μόνο τα πρόσωπα που αποφασίζουν, αλλά ταυτόχρονα αλλάζει και η νοοτροπία των 72 εκ. πολιτών της χώρας…
Ο Νουρί Τσολάκογλου, εις εκ των ονομάτων του οργανισμού ¨Κωνσταντινούπολη, Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης 2010¨, αναφέρει πως ελπίζει φέτος να προβληθεί το πλούσιο παρελθόν της πόλης.
Μερικές από τις εκθέσεις που περιλαμβάνονται στην Ευρωπαική Πολιτιστική πρωτεύουσα 2010, αφορούνε την πλούσια αρχιτεκτονική των Ρωμιών.
Οι αλλαγές όμως που έχουν γίνει μέχρι τώρα στην κατάσταση των Ρωμιών και των άλλων μειονοτήτων είναι σε μεγάλο βαθμό συμβολικές.
Ο εκ των εκπροσώπων της κοινότητας των Ρωμιών Λάκι Βίνγκας λέει πως ο εναπομείναν πληθυσμός έχει μεγαλύτερες ανάγκες από μια αργοπορημένη αποδοχή : ¨Βελτιώνονται κάποια πράματα και είμαστε χαρούμενοι για αυτό. Περιμένουμε περισσότερα όμως, καθώς δεν έχουμε 30-40 χρόνια για να περιμένουμε.¨
¨Οι μειονότητες επιθυμούνε να συνεχίσουν την κληρονομιά τους. Αισθάνονται υπερήφανες για τον πολιτισμό τους, κα ταυτόχρονα θέλουν να παράγουν και να συμβάλουν στην κοινωνική ζωή της Τουρκίας.¨
¨Δεν θέλουν να διαφυλάγονται σαν αντίκες και σαν ένα κομμάτι της ιστορίας. Θέλουν να συμπεριλαμβάνονται στα τεκταινόμενα, να είναι ενεργές και παραγωγικές.¨