Του Κώστα Αλατζά
Η ελληνική κυβέρνηση έχει κάθε λόγο να χαρακτηρίζει «εθνική επιτυχία», όπως δήλωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, την επίτευξη συμφωνίας για τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου καθώς η συμφωνία ανατρέπει τα τετελεσμένα που μπορούσε να δημιουργήσει στην περιοχή το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Από εκεί και πέρα, η Αθήνα γνωρίζει ότι η τμηματική συμφωνία αφήνει ανοιχτό το ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών ανατολικά του 28ου μεσημβρινού που αφορούν στα δικαιώματα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ του Καστελόριζου, του συμπλέγματος της Μεγίστης, της Στρογγύλης και των νησιών που έχουν μέτωπο στη νοτιανατολική Μεσόγειο, δηλαδή της η Ρόδου, της Κάσου και της Καρπάθου.
Μετά την αιφνιδιαστική υπογραφή του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου ο βασικός στόχος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής τους τελευταίους οκτώ μήνες είναι η ανατροπή του. Όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές στο Οn Alert, η συμφωνία Ελλάδας –Αιγύπτου όχι μόνο ακυρώνει το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης αλλά κατοχυρώνει και τα δικαιώματα της επήρειας των ελληνικών νησιών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, όπως συνέβη και με τη πρόσφατη συμφωνία με την Ιταλία, ανατρέποντας έτσι τα αντίθετα επιχειρήματα της τουρκικής πλευράς.
«Στις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία βασικά κριτήρια αποτέλεσαν οι πρόνοιες του Δικαίου της Θάλασσας και κυρίως το δικαίωμα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες», σημειώνουν οι ίδιες πηγές και προσθέτουν: «Ενισχύεται ακόμη περισσότερο η διπλωματική μας θέση, αναδεικνύοντας με απόλυτη σαφήνεια ότι οι τουρκικές αξιώσεις είναι απολύτως παράνομες και ανεδαφικές. Πλέον η Λιβύη βρίσκεται μεταξύ δύο απολύτως νόμιμων οριοθετήσεων οπότε η κυβέρνηση της Λιβύης δεν έχει απολύτως καμία νόμιμη βάση να απορρίπτει τη συζήτηση με την Ελλάδα για να ολοκληρωθεί με νόμιμο τρόπο η οριοθέτηση μεταξύ μας ΑΟΖ στην περιοχή νοτίως της Κρήτης. Η οριοθέτηση αυτή είναι η μόνη νόμιμη και εξυπηρετεί το συμφέρον αμφότερων των χωρών μας».
Η επήρεια σε υφαλοκρηπίδα των ελληνικών νησιών
Η τμηματική συμφωνία συνολικά πέντε άρθρων, που δημοσίευσε το ΒΗΜΑ, οριοθετεί τις θαλάσσιες ζώνες στη γεωγραφική περιοχή που απεικονίζεται στο χάρτη, μεταξύ 26ου και 28ου μεσημβρινού και αφήνει εκτός το δυτικό τμήμα πέραν του 26ου και την ανατολική θαλάσσια περιοχή, πέραν του 28ου μεσημβρινού, η οποία αφορά τα νησιά του νοτιανατολικού Αιγαίου, το Καστελόριζο, το σύμπλεγμα της Μεγίστης και τη Στρογγύλη. Το υπουργείο Εξωτερικών δεν δίνει λεπτομέρειες για το μέγεθος της επήρειας των ελληνικών νησιών που αναγνωρίζει η συμφωνία ωστόσο, όπως πληροφορείται ανεπισήμως το OnAlert, η επήρεια των ελληνικών νησιών στη συμφωνία με την Αίγυπτο είναι μειωμένη κατά τουλάχιστον 10%.
«Πρόκειται για μία αναγκαία συμφωνία, με πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, σχολιάζουν στο OnAlert αναλυτές διεθνών Σχέσεων. «Είναι ξεκάθαρο ότι η συμφωνία με την Αίγυπτο συνιστά έμπρακτη και πολιτικά και νομικά βάσιμη την ακύρωση του μνημονίου Ερντογάν –Σάρατζ», τονίζουν. «Η επίτευξη συμφωνίας ήταν μονόδρομος για την ελληνική πλευρά προκειμένου να καταστεί άκυρο το μνημόνιο. Το μέγεθος της επήρειας των ελληνικών νησιών θα υπολογιστεί επακριβώς από τους χαρτογράφους της υδρογραφικής υπηρεσίας του ΓΕΝ οι οποίοι θα αναλύσουν τις γεωγραφικές συντεταγμένες της συμφωνίας». Πηγές πάντως του υπουργείου Εξωτερικών υποστηρίζουν ότι η τμηματική συμφωνία της Αθήνας με το Κάιρο ικανοποιεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τις ελληνικές αξιώσεις για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Όπως αναφέρουν «είναι μια ισορροπημένη συμφωνία που τηρεί απόλυτα το Δίκαιο της Θάλασσας, όπως έχει εφαρμοσθεί σε πρακτική και σε νομολογία».
Η επόμενη ημέρα στη νοτιανατολική Μεσόγειο
Η συμφωνία της Αθήνας με το Κάιρο αφήνει στο απυρόβλητο την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών που απορρέουν από το Καστελόριζο, τη Μεγίστη και τη Στρογγύλη ικανοποιώντας έτσι τη διαχρονική ουδέτερη θέση της Αιγύπτου απέναντι στη διένεξη Αθήνας και Άγκυρας για τις θαλάσσιες ζώνες των εν λόγω νησιών. Ο καθορισμός των θαλασσίων ζωνών ανατολικά του 28ου μεσημβρινού παραμένει ανοιχτός και προφανώς δεν μπορεί να κλείσει αν η Τουρκία δεν προσέλθει σε έναν διάλογο που θα γίνει με όρους Διεθνούς Δικαίου και όχι με όρους στρατιωτικής ισχύος.
Η Άγκυρα αντέδρασε έντονα στην ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία καθώς η επίτευξη δυσχεραίνει την εφαρμογή του τουρκολιβυκού μνημονίου. Ο Τούρκος πρόεδρος εξέφρασε την αγανάκτηση του απειλώντας ότι θα προχωρήσει σε έρευνες στις περιοχές που περιλαμβάνονται στο μνημόνιο με τη Λιβύη. Το αν θα το πράξει ή όχι ο Ταγίπ Ερντογάν, θα φανεί στο άμεσο μέλλον. Εντούτοις, αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ τάσσονται υπέρ του διαλόγου και της διευθέτησης των οριοθετήσεων στην ανατολική Μεσόγειο, γεγονός που γνωρίζει καλά ο Τούρκος πρόεδρος.