Όσο η στρατηγική σημασία της Αρκτικής αυξάνεται, οι χώρες που βρίσκονται στην περιοχή αρχίζουν να επιδίδονται σε μια «κούρσα εξοπλισμών», επικεντρωμένη στα drones.
Το πρόβλημα, όμως είναι, ποια χώρα θα φτιάξει οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που θα αντέχουν τις ακραίες καιρικές συνθήκες στην Αρκτική;
Το 2023, ο Mads Petersen, ιδιοκτήτης της startup εταιρείας Arctic Unmanned με έδρα τη Γροιλανδία, δοκίμασε ένα μικρό drone στους μείον 43 βαθμούς Κελσίου. Το κρύο εξάντλησε σύντομα τη δύναμη του drone. «Η μπαταρία κράτησε μόνο τρία λεπτά», όπως είπε ο ίδιος.
Η Ρωσία και η Κίνα έχουν εντείνει τη στρατιωτική δραστηριότητά τους στην Αρκτική, ενώ τα κράτη του ΝΑΤΟ στην περιοχή αναφέρουν περισσότερες πράξεις δολιοφθοράς στις γραμμές ενέργειας και επικοινωνιών. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ «αναβίωσε» πρόσφατα τις διεκδικήσεις των ΗΠΑ στη Γροιλανδία.
Παράλληλα με την στρατηγική σημασία της Αρκτικής, αυξάνεται και η σημασία των drones στο πεδίο της μάχης, όπως μας έχει διδάξει ως τώρα η σύγκρουση στην Ουκρανία.
Τα προβλήματα που πρέπει να ξεπεράσουν οι εταιρείες κατασκευής drones
Σε μια έκθεση στρατηγικής ασφάλειας που δημοσίευσαν τον Ιούλιο οι ΗΠΑ, αναφέρεται ότι θα επικεντρωθούν στη μη επανδρωμένη τεχνολογία για την αντιμετώπιση της συνεργασίας Κίνας-Ρωσίας στην περιοχή της Αρκτικής.
Υπενθυμίζεται ότι, στις 28 Ιανουαρίου 2025, δύο ρωσικά στρατηγικά βομβαρδιστικά Tu-160 πέταξαν πάνω από την Αρκτική για 11 ώρες.
Αλλά τα drones είναι ευάλωτα. Μόνο τα μεγαλύτερα μοντέλα μεγάλης εμβέλειας έχουν αρκετή ισχύ για να ενσωματώνουν συστήματα αντιπαγοποίησης, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στα επανδρωμένα αεροσκάφη. Το κρύο, η ομίχλη, η βροχή ή το χιόνι μπορεί να προκαλέσουν δυσλειτουργία στα drones.
Με τις χώρες να ενισχύουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες, μια έρευνα του Reuters σε 14 εταιρείες και έξι υπουργεία Άμυνας και ένοπλες δυνάμεις στη Βόρεια Ευρώπη και την Αμερική δείχνει ότι η αμυντική βιομηχανία εργάζεται γρήγορους ρυθμούς για να αναπτύξει drones που μπορούν να αντέξουν παγετώδεις συνθήκες και αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη μεταξύ των κρατών του ΝΑΤΟ να τα αποκτήσουν.
«Όλοι πρέπει να φτάσουμε την Ουκρανία και τη Ρωσία», δήλωσε ο στρατηγός Λαρς Λέρβικ, επικεφαλής του νορβηγικού στρατού.
Η Ρωσία, ο στρατός της οποίας άρχισε να δημιουργεί στόλο drones στην Αρκτική το 2014, πρωτοστάτησε στον αγώνα για τον έλεγχο της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής, ένα πέρασμα μεταξύ Ευρώπης και Ασίας κατά μήκος της βόρειας ακτής της Ρωσίας, δήλωσε ο James Patton Rogers, αναλυτής στο Πανεπιστήμιο Cornell και σύμβουλος πολιτικής του ΟΗΕ και του ΝΑΤΟ.
Η ρωσική Zala Aero, μέρος του Ομίλου Καλάσνικοφ, προσφέρει ήδη drones σχεδιασμένα για ακραίες συνθήκες της Αρκτικής και η Ρωσία έχει επίσης πει ότι το μαχητικό-drone μεγάλης εμβέλειας S-70 Okhotnik μπορεί να λειτουργήσει στους μείον 12 βαθμούς Κελσίου και όταν ολοκληρωθεί θα αναπτυχθεί στην Αρκτική.
«Προχωράμε προς ένα σημείο όπου η Ρωσία δεν θα έχει μόνο άοπλα drones επιτήρησης και συλλογής πληροφοριών κατά μήκος της διαδρομής της Βόρειας Θάλασσας, αλλά θα έχει και ένοπλα συστήματα που θα περιπολούν συνεχώς σε αυτές τις περιοχές», δήλωσε ο Rogers.
Σύμφωνα με τον ίδιο αναλυτή, το NATO έχει ήδη αργήσει να δώσει την απάντησή του, αν και έχει ενισχύσει την παρουσία του στην Αρκτική και δημιούργησε μια νέα Διοίκηση για να διατηρήσει τις γραμμές του Ατλαντικού ελεύθερες και ασφαλείς.
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη επενδύσει πολλά σε drones μεγάλης εμβέλειας για την παρακολούθηση και τη συλλογή πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο από την Αρκτική. Αυτά τα σκάφη μπορούν να λειτουργούν σε χαμηλότερα υψόμετρα για επιτήρηση, αλλά αν το κάνουν αντιμετωπίζουν τον ίδιο κίνδυνο να υποστούν ζημιές από το κρύο με τα μικρότερα μοντέλα.
Η επιλογή των drones καμικάζι
Τα ανθεκτικά στις καιρικές συνθήκες μοντέλα δεν είναι η μόνη λύση. Το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ έχει δηλώσει ότι θα αγοράσει δεκάδες χιλιάδες φθηνά drones καμικάζι.
Ωστόσο, είναι επικίνδυνο για το περιβάλλον να αναπτυχθούν στην Αρκτική, καθώς τα συντρίμμια τους θα ρυπάνουν την περιοχή.
«Μερικές φορές είναι να φτιάξουμε κάτι φθηνό όπου μπορούμε να έχουμε χιλιάδες από αυτά και δεν μας νοιάζει αν χάσουμε μερικά», δήλωσε ο Gregory Falco, επικεφαλής του Aerospace Adversary Lab, ενός αμερικανικού ερευνητικού κέντρου, που συνεργάζεται με το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας.
Το υπουργείο Κλίματος της Νορβηγίας δήλωσε ότι η απώλεια drones στην Αρκτική θα ήταν επιζήμια σε μια «ιδιαίτερα ευάλωτη» περιοχή. Από αυτόν τον μήνα, έχει απαγορεύσει τη χρήση των περισσότερων τέτοιων συστημάτων σε μεγάλο μέρος του αρχιπελάγους Svalbard.
Το υπουργείο Άμυνας της Σουηδίας είπε ότι ο ίδιος ο πόλεμος είναι καταστροφικός για το περιβάλλον, τονιζοντας ότι «μια αξιόπιστη αμυντική ικανότητα που αποτρέπει τις συγκρούσεις μέσω της αποτροπής είναι τελικά καλύτερη για το περιβάλλον από την αντιμετώπιση της καταστροφής του πολέμου».
Τα φθηνότερα μικρά drones που χρησιμοποιούνται για βασικές τακτικές αναγνωρίσεις κοστίζουν από 3.000 δολάριο έως περίπου 35.000 δολάρια, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Τα μεγαλύτερα μοντέλα είναι πιο σταθερά αλλά πιο ακριβά. Τα μεσαίου μεγέθους τακτικά drones, τα οποία συνήθως πετούν σε ακτίνα έως και 200 km, κοστίζουν από 250.000 έως 5 εκατομμύρια δολάρια.
Τα μεγάλα μη επανδρωμένα drones μεγάλης εμβέλειας, που λειτουργούν σαν αεροσκάφη, μπορεί να κοστίζουν περισσότερα από 200 εκατομμύρια δολάρια το καθένα.
Οι χώρες της βόρειας πτέρυγας του NATO ήδη δοκιμάζουν τις δυνατότητές τους στην περιοχή
Η σύγκρουση στην Ουκρανία ανέδειξε τους περιορισμούς των μικρών μη εοανδρωμένων συστημάτων τον χειμώνα.
«Τα κράτη του ΝΑΤΟ προσπαθούν να τα δοκιμάσουν περισσότερο την περιοχή της Αρκτικής», δήλωσε ο ειδικός των drone Rogers.
Στη βόρεια Ευρώπη, το νέο μέλος του ΝΑΤΟ, η Φινλανδία, άρχισε να χρησιμοποιεί drones για να περιπολεί τα σύνορά της με τη Ρωσία, ως μέρος ενός προτεινόμενου «τείχους» με στόχο την προστασία της βορειοανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ.
Η Φινλανδία, το 2023, πρόσθεσε 2.000 μικρά drones στον στόλο του στρατού της. Αυτά μπορούν, σύμφωνα με τον Γάλλο κατασκευαστή τους Parrot, να πετάξουν στους -36 βαθμούς Κελσίου. Έχουν χρησιμοποιηθεί σε χειμερινές ασκήσεις στο βορρά, λέει ο φινλανδικός στρατός.
Και οι άλλες χώρες με έδαφος στην περιοχή καταρτίζουν σχέδια για την αγορά αεροσκαφών ανθεκτικών στο κρύο, με προϋπολογισμό δεκάδων ή εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
Οι κινήσεις της Δανίας, του Καναδά, της Νορβηγίας και της Σουηδίας
Η Κοινή Αρκτική Διοίκηση της Δανίας, η οποία είναι υπεύθυνη για την ασφάλεια εντός και γύρω από τη Γροιλανδία, δεν έχει drones. Η Κοπεγχάγη πέρυσι διέθεσε 381 εκατομμύρια δολάρια για δύο μοντέλα μεγάλης εμβέλειας που θα λειτουργήσουν στην Αρκτική και αυτή την εβδομάδα δήλωσε ότι θα αγοράσει δύο ακόμη drones.
Ο Καναδάς αγοράζει 24 μεσαίου μεγέθους μη επανδρωμένα αεροσκάφη με δυνατότητα να αντέχουν τις συνθήκες του χειμώνα και 40 μικρά για το Πολεμικό Ναυτικό του, ανέφεραν οι Καναδικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Η Νορβηγία υποστηρίζει ότι θα επενδύσει σε drones επιτήρησης μεγάλης εμβέλειας για μια νέα βάση στην Αρκτική. Σχεδιάζει επίσης να αγοράσει ανθεκτικά στις καιρικές συνθήκες συστήματα αξίας 25-40 εκατομμυρίων δολαρίων για τον στρατό της έως το 2030.
Η Σουηδία έχει δηλώσει ότι σχεδιάζει να ενισχύσει τις δυνατότητες στην περιοχή ως μέρος της ταχείας αύξησης των αμυντικών δαπανών, χωρίς όμως να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες για τα συστήματα που θα χρησιμοποιήσει.
Δοκιμές στο πεδίο
Οι κυβερνήσεις και οι μεγάλες αεροδιαστημικές εταιρείες στρέφονται κυρίως σε startups και μικρές εταιρείες για καινοτόμες λύσεις, δήλωσε στο Reuters η Stacy Cummings, επικεφαλής της υπηρεσίας υποστήριξης και προμηθειών του ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ θα πραγματοποιήσει μια σύνοδο φέτος για να συγκεντρώσει κυβερνήσεις και εταιρείες και να συζητήσουν το συγκεκριμένο θέμα.
«Υπάρχουν σίγουρα κάποιες προκλήσεις, ειδικά με τις συνθήκες υγρασίας και πάγου καθώς και με ορισμένα ηλεκτρονικά καθώς είναι πιο ευαίσθητα στο κρύο», είπε στο Reuters ο Alex Larade, ένας Καναδός υπολοχαγός που υπηρετεί στη μονάδα πυροβολικού της πολυεθνικής ταξιαρχίας του ΝΑΤΟ στη Λετονία, κατά τη διάρκεια άσκησης με ένα drone Blackjack.
Το συγκεκριμένο drone, το οποίο κατασκευάζει η Boeing, δεν έχει σχεδιαστεί για ακραίες συνθήκες κρύου, αλλά η εταιρεία συνεργάζεται με τη νορβηγική start-up Ubiq Aerospace για να βελτιστοποιήσει τις δυνατότητές του.
Η Ubiq ανακοίνωσε πρόσφατα ότι υπέγραψε συμβόλαια για την παροχή συστημάτων προστασίας από τον πάγο για drones της Boeing και της Lockheed Martin, αξίας άνω των 5 εκατομμυρίων δολαρίων και έχει συμφωνίες για τέτοια συστήματα με τις νορβηγικές ένοπλες δυνάμεις και τις αμερικανικές εταιρείες Textron Systems και Northrop Grumman.
Πηγή: Reuters / Φωτογραφίες Reuters