Του Κώστα Σαρικά
Η απόκτηση των 24 υπερσύγχρονων γαλλικών μαχητικών Rafale και ο εκσυγχρονισμός των 83 F-16 σε διαμόρφωση Viper φέρνουν νέα δεδομένα στον τρόπο σχεδιασμού και εκτέλεσης των αποστολών της Πολεμικής Αεροπορίας με τον δικτυοκεντρικό πόλεμο να βρίσκεται στο επίκεντρο. Σε αυτό το πλαίσιο ο ρόλος των ιπτάμενων ραντάρ Erieye EMB-145 AEW&C όχι απλά αναβαθμίζεται κατακόρυφα αλλά τα αεροσκάφη ως εναέριες πλατφόρμες Διοίκησης και Ελέγχου (Command & Control – C2) καλούνται πλέον να συλλέξουν να διαχειριστούν και να κατανείμουν έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών που θα φτάνουν σε αυτά μέσω του συστήματος μετάδοσης δεδομένων Link 16 και μάλιστα τελευταίας γενιάς που διαθέτουν τόσο οι Γαλλικές «ριπές» όσο και οι Αμερικανικές «οχιές».
Τα πανίσχυρα ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης AESA που διαθέτουν και τα δύο καινούργια αποκτήματα της Πολεμικής Αεροπορίας έχουν πλέον τη δυνατότητα να εντοπίζουν και να «διαβάζουν» πολυάριθμους στόχους σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις, να συγκεντρώνουν τις πληροφορίες και να τις μεταφέρουν άμεσα στα ιπτάμενα ραντάρ τα οποία πετούν πολύ πιο πίσω σε ασφαλείς περιοχές. Με τα καινούργια ραντάρ ακόμα και ένας μικρός αριθμός σύγχρονων μαχητικών μπορεί να καταγράψει και να μεταβιβάσει πλήρη επιχειρησιακή εικόνα σε μεγάλο βάθος δίνοντας τη δυνατότητα στα Embraer να τη μεταφέρουν με τη σειρά τους στα Κέντρα Επιχειρήσεων όχι μόνο της Πολεμικής Αεροπορίας αλλά συνολικά των Ενόπλων Δυνάμεων.
Η πρόσφατη υπογραφή της σύμβασης υποστήριξης (Follow OnSupport) μεταξύ της Πολεμικής Αεροπορίας και της κατασκευάστριας εταιρείας για τα τέσσερα ιπτάμενα ραντάρ Erieye ERJ-145 AEW&C, τα οποία υπηρετούν στην 380 Μοίρα Αερομεταφερόμενου Συστήματος Εγκαίρου Προειδοποιήσεως και Ελέγχου (380 ΜΑΣΕΠΕ) «Ουρανός», αλλά και το VIP ERJ13LR, αποτελεί πολύ σημαντικό βήμα για την σταθερή και αδιάλειπτη επιχειρησιακή διαθεσιμότητα των πολύτιμων αεροσκαφών.
H σύμβαση αφορά την εφοδιαστική υποστήριξη, παροχή ανταλλακτικών και αποθεμάτων ανταλλακτικών, επισκευή και όλες τις απαιτούμενες τεχνικές υπηρεσίες για τα πέντε αεροσκάφη. Υψηλής όμως σημασίας για την αναβάθμιση στις δυνατότητες των ΑΣΕΠΕ αποτελεί η σύμβαση υποστήριξης για το σύστημα μάχης, το οποίο έχει πλέον προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Σύμβαση η οποία καθυστέρησε σημαντικά με κίνδυνο την αχρήστευση των αεροσκαφών στο σύγχρονο πεδίο επιχειρήσεων. Και με δεδομένο ότι έπειτα από τα Rafaleκαι τα Viper ακολουθούν οι ψηφιακές φρεγάτες Belharra αλλά και τα πανίσχυρα ελικόπτερα Romeo του Πολεμικού Ναυτικού.
Οπλικά συστήματα με τεράστιες δυνατότητες στον δικτυοκεντρικό πόλεμο με ενσωματωμένο σύστημα μετάδοσης δεδομένων Link 16. Και μόνο το γεγονός ότι τα Embraer θα λαμβάνουν άμεσα εικόνα από τα πανίσχυρα ραντάρ Sea Fire των Γαλλικών φρεγατών και να την μεταδίδει άμεσα σε κάθε εναέριο μέσο-σχεδόν σε 150 μαχητικά μπορεί να δίνει ταυτόχρονα δεδομένα- και όχι μόνο αρκεί για να αντιληφθεί τον ρόλο τους ως ιπτάμενα στρατηγεία. Ενώ και το ίδιο το ραντάρ τους μπορεί ταυτόχρονα να «σαρώνει» σε βάθος μεγαλύτερο των 350 χλμ ανάλογα με το ύψος πτήσης, να εντοπίζει εκατοντάδες στόχους και φυσικά μαχητικά, να αποκαλύπτει τον οπλισμό τους αλλά ακόμα και τον όγκο καυσίμων που μεταφέρουν.
Σύμφωνα με την Πολεμική Αεροπορία τα Erieye EMB-145 AEW&C αναλαμβάνουν αποστολές που αφορούν:
-Δημιουργία διευκρινισμένης εικόνας αέρος και επιφανείας.
-Ανταλλαγή πληροφοριών (μέσω DATA LINK & VOICE) με Μονάδες Αεράμυνας και ΠΝ.
-Έλεγχος Α/Φ αεράμυνας και υποστήριξη επιθετικών επιχειρήσεων.
-Υποστήριξη των διαδικασιών ελέγχου εκπομπών (Emission Control – EMCON) των επιγείων Radars καθώς και των Μονάδων επιφανείας.
-Συλλογή και καταγραφή ηλεκτρονικών πληροφοριών (ESΜ – ELINT).
-Παροχή αεροναυτιλιακής βοήθειας.
-Υποστήριξη των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης.
Τα ιπτάμενα ραντάρ Erieye δεν αποτέλεσαν εξαίρεση στα προβλήματα υποστήριξης όλων των οπλικών συστημάτων τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης με αποτέλεσμα τη μείωση των διαθέσιμων αεροσκαφών και τις συχνές καθηλώσεις εξαιτίας έλλειψης ακόμα και απλών ανταλλακτικών χαμηλού κόστους. Την ώρα μάλιστα που τα ιπτάμενα ραντάρ αναλάμβαναν όλο και περισσότερες αποστολές με συμμετοχή σε μεγάλες Εθνικές και Πολυεθνικές ασκήσεις και συνεκπαιδεύσεις. Ενώ καίριος ήταν ο ρόλος τους στην Ελληνοτουρκική κρίση του 2020 προκειμένου να υποστηρίξουν μια σειρά από αποστολές σε περίπτωση σύγκρουσης.
Η συμφωνία απόκτησης των τεσσάρων ιπτάμενων ραντάρ υπεγράφη το 1999 με το πρώτο ERJ-145 AEW&C να παραλαμβάνεται το 2004 και έως το 2009 να ολοκληρώνεται η παράδοση και των υπολοίπων.