Του Κώστα Αλατζά
Παρά το γεγονός ότι το προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων συνδράμει τα μέγιστα στις επιχειρήσεις διάσωσης στη Θεσσαλία, έχοντας απεγκλωβίσει έως τώρα περίπου 600 ανθρώπους, μόνον δύο ελικόπτερα του Πυροσβεστικού Σώματος και πέντε ελικόπτερα των ενόπλων δυνάμεων επιχείρησαν στον πλημμυρισμένο θεσσαλικό κάμπο για τον απεγκλωβισμό των πολιτών.
Η χαμηλή διαθεσιμότητα των ελικοπτέρων για έρευνα και διάσωση, τα οποία στα χαρτιά είναι δεκάδες αλλά επιχειρησιακά διαθέσιμα, στην καλύτερη των περιπτώσεων είναι μόλις ένα στα τρία, εξηγεί γιατί δεκάδες άνθρωποι παρέμειναν εγκλωβισμένοι για σχεδόν δύο εικοσιτετράωρα σε χωριά και οικισμούς του θεσσαλικού κάμπου που μετατράπηκε σε λίμνη, με τις σκεπές των σπιτιών να εξέχουν σαν μικρές πυραμίδες από την επιφάνεια του νερού.
Οι επιπτώσεις της πρωτοφανούς κακοκαιρίας που έπληξε τη Θεσσαλία επανέφεραν το θέμα της διαθεσιμότητας των πτητικών μέσων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ το OnAlert, από τα 12 Super Puma, τα οποία είναι τα κατεξοχήν ελικόπτερα που χρησιμοποιούνται για έρευνα και διάσωση, επιχειρησιακά διαθέσιμα είναι μόλις τα 4.
Όπως αναφέρουν πηγές της Πολεμικής Αεροπορίας η χαμηλή διαθεσιμότητα οφείλεται στην απουσία μιας ολοκληρωμένης σύμβασης για την τεχνική υποστήριξη των ελικοπτέρων (Follow On Support). Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, τα Super Puma που είναι επιχειρησιακά έτοιμα δε θα είναι γα πολύ καιρό όλα διαθέσιμα καθώς κάποια από αυτά συμπληρώνουν 500 ώρες πτήσεις και θα πρέπει να καθηλωθούν για την καθιερωμένη τεχνική επιθεώρηση.
Υπενθυμίζεται ότι τα Super Puma χαρακτηρίζονται ως τα ελικόπτερα «παντός καιρού» και πραγματικά μπορούν και επιχειρούν σε δύσκολες συνθήκες και προφανώς και κατά τη διάρκεια της νύχτας, παρότι στα ρεπορτάζ ακούγεται ότι τα ελικόπτερα «θα σταματήσουν να επιχειρούν μόλις πέσει το φως της ημέρας». Μάλλον η χαμηλή διαθεσιμότητα ευθύνεται και όχι η νύχτα.
Για έρευνα και διάσωση η ελληνική πολιτεία, το Λιμενικό Σώμα, το 2003 προμηθεύτηκε για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης και αστυνόμευσης, 6 γαλλικά ελικόπτερα τύπου Dauphin, έναντι 50 εκατομμύρια ευρώ. Τόσα χρόνια τα ελικόπτερα έχουν πραγματοποιήσει ελάχιστες αποστολές, κυρίως αστυνόμευσης, και όπως διαπιστώθηκε δεν ήταν διαθέσιμα για τον απεγκλωβισμό των ανθρώπων στη λίμνη του θεσσαλικού κάμπου.
Τεράστιο πρόβλημα υπάρχει και με τη διαθεσιμότητα των NH-90 τα οποία επίσης δυνητικά θα μπορούσαν να συνδράμουν στις επιχειρήσεις απεγκλωβισμού. Η Αεροπορία Στρατού έχει στις τάξεις της 15 από τα ελικόπτερα που είχε αγοράσει το ελληνικό κράτος το 2003, έναντι 659 εκατομμυρίων, χωρίς όμως την πρόβλεψη τεχνικής υποστήριξης (Follow On Support).
Αγορά νέων ελικοπτέρων Blackhawk, αλλά όχι συντήρηση των παλαιότερων
Στη Θεσσαλία, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του ΓΕΕΘΑ, επιχείρησαν από πλευράς ΕΔ ελικόπτερα Super Puma και Agusta Belll της Πολεμικής Αεροπορίας, ελικόπτερα CHINOOK του Στρατού Ξηράς και ένα Sikorsky του Πολεμικού Ναυτικού, καθώς και δύο Super Puma του Πυροσβεστικού Σώματος. Τα ελικόπτερα του Στρατού και του Πολεμικού Ναυτικού που μπορούν κατά συνθήκη να χρησιμοποιηθούν για παροχή εναέριας βοήθειας ή απεγκλωβισμού μέσω ανέλκυσης παρουσιάζουν επίσης χαμηλή διαθεσιμότητα. Ειδικά τα ελικόπτερα CHINOOK της Αεροπορίας του Στρατού τα οποία με το προσωπικό τους προσέφεραν για άλλη μια φορά τις υπηρεσίες τους στην κατάσβεση των πυρκαγιών.
Οι πυρκαγιές και πλημμύρες κατέστησαν σαφές ότι τα πτητικά μέσα μεταφοράς και έρευνας και διάσωσης είναι απαραίτητα όχι μόνο για στρατιωτικούς σκοπούς, αλλά και για τις ανάγκες πολιτικής προστασίας. Εντούτοις τα τελευταία χρόνια, είτε τα μεταγωγικά αεροσκάφη C-130 και C-27 της Πολεμικής Αεροπορίας είτε τα ελικόπτερα της Πολεμικής Αεροπορίας και του Στρατού παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα διαθεσιμότητας. Όπως εξηγούν επιτελείς του Πενταγώνου «υπάρχει το διαχρονικό πρόβλημα της μη σύνδεσης της αγοράς ενός μέσου με την τεχνική υποστήριξη.
Σύμφωνα με μία άλλη εξήγηση όμως, διαχρονικά οι κυβερνήσεις ή οι ηγεσίες του υπουργείου Εθνικής Άμυνας σε συνεργασία με τη στρατιωτική ηγεσία «απαξιώνουν» τη συντήρηση και την υποστήριξη του υφιστάμενου στόλου, προάγοντας την αγορά νέων μέσων και συστημάτων. Όπως σας έχει ενημερώσει το OnAlert, τον τελευταίο χρόνο η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία προωθεί την προμήθεια νέων ελικοπτέρων συνολικά 49 ελικοπτέρων Black Hawk, συνολικού προϋπολογισμού 1,7 δις, βάζοντας λόγω του περιορισμού των πιστώσεων σε δεύτερη μοίρα τα προγράμματα υποστήριξης του υφιστάμενου στόλου.