Tα τελευταία χρόνια η Lockheed Martin έχει κάνει «χρυσές δουλειές» στην Ευρώπη, καθώς τουλάχιστον έξι ευρωπαϊκές χώρες έχουν αποκτήσει το stealth μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς F-35 της αμερικανικής εταιρείας.
Παρά τις εκκλήσεις από τη Γαλλία προς τους γείτονές της να «αγοράσουν ευρωπαϊκά μαχητικά», το F-35 κερδίζει σταθερά πελάτες στην Ευρώπη, «επισκιάζοντας» αεροσκάφη όπως το Dassault Rafale, το JAS 39 Gripen της Saab και το Eurofighter Typhoon, που έχουν αναπτυχθεί από την Airbus, την BAE Systems και την Leonardo.
Το Βέλγιο έγινε το 2018 ο πρώτος πελάτης του F-35 από την Ευρώπη, δεσμεύοντας να αγοράσει 34 αεροσκάφη F-35A. Δύο χρόνια αργότερα, ακολούθησε η Πολωνία που σχεδιάζει να προμηθευτεί 32 F-35A.
Το 2021, η Ελβετία και η Φινλανδία επέλεξαν το αμερικανικό μαχητικό για να αντικαταστήσουν τα αντίστοιχα F-18 Hornets τους. Πιο πρόσφατα, η Γερμανία ανακοίνωσε ότι πρόκειται να προμηθευτεί 35 αεροσκάφη F-35A και η Τσεχική Δημοκρατία έχει δεσμευτεί να αγοράσει 24 F-35A καθώς αποσύρει τα Gripen της.
Η Lockheed Martin αναμένει ότι περισσότερα από 550 F-35 θα σταθμεύσουν στην Ευρώπη έως το 2030, συμπεριλαμβανομένης της μοίρας της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ που θα εδρεύει στη βάση Lakenheath της Βρετανίας.
Άλλοι συμμετέχοντες στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα περιλαμβάνουν τη Δανία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ και η Ελλάδα έχει ξεκινήσει συνομιλίες για την απόκτηση του stealth μαχητικού.
Γιατί έχει τόση απήχηση στην ευρωπαϊκή αγορά;
Μέρος της επιτυχίας του F-35 στην Ευρώπη οφείλεται στο σωστό timing, δηλαδή στην άφιξή τους την κατάλληλη χρονική περίοδο, καθώς πολλές ευρωπαϊκές αεροπορικές δυνάμεις έχουν αρχίσει την αντικατάσταση των «γερασμένων» στόλων τους, παρατήρησε ο Douglas Barrie, ανώτερος συνεργάτης στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.
«Εν μέρει από σχεδιασμό και εν μέρει από καλή τύχη, το F-35 εμφανίστηκε την κατάλληλη στιγμή», δήλωσε στο Defense News.
Οι ευρωπαϊκές εταιρείες κατασκευής αεροσκαφών έχουν παραδοσιακά μεγαλύτερη απήχηση σε χώρες εκτός Ευρώπης, σημείωσε ο Richard Aboulafia, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας AeroDynamic Advisory. Για παράδειγμα, η γαλλική εταιρεία Dassault σημείωσε πρόσφατα αξιόλογες νίκες εκτός της ηπείρου, κερδίζοντας συμβόλαια για την πώληση του Rafale, μεταξύ άλλων, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και την Ινδονησία.
Ο κύριος λόγος που μη ευρωπαϊκές χώρες επιλέγουν ευρωπαϊκούς εξοπλισμούς είναι η «υπόσχεση» της αμυντικής και στρατιωτικής συνεργασίας ανάμεσα σε κράτη της Ασίας, για παράδειγμα και της Ευρώπης. Είναι προφανές ότι τα ευρωπαϊκά κράτη δεν χρειάζονται την αγορά εξοπλισμών για να αναπτύξουν στρατηγικές σχέσεις με γειτονικές ή πολύ κοντινές χώρες.
Όσον αφορά το F-35, ένα βασικό χαρακτηριστικό που του δίνει «πόντους» στην κούρσα των αεροσκαφών είναι η διαλειτουργικότητα. Καθώς περισσότερα έθνη επιλέγουν το F-35, οι ένοπλες δυνάμεις αυτών των χωρών γίνονται όλο και πιο διαλειτουργικές σε πληρώματα εδάφους, εκπαίδευση και επιμελητεία.
Επιπλέον, το F-35 συνοδεύεται από ένα ισχυρό πρόγραμμα αναβάθμισης, με «μια σταθερή ροή προϊόντων βελτίωσης» που διασφαλίζει ότι το αεροσκάφος θα παραμείνει σχετικό για τις επόμενες δεκαετίες, σημείωσε ο Aboulafia.
«Η επανεμφάνιση της Ρωσίας ως αντιπάλου στην Ευρώπη μετά την εισβολή της στην Ουκρανία ώθησε επίσης τους συμμάχους να δώσουν προτεραιότητα στις τεχνολογίες stealth, ιδιαίτερα για τη Γερμανία και τη Φινλανδία», πρόσθεσε ο ίδιος.
«Στον αέρα» ακόμα οι αγορές από Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία
Ο επόμενος πελάτης για την Lockheed Matin είναι η Ισπανική Πολεμική αεροπορία, η οποία ετοιμάζεται να αντικαταστήσει τον στόλο της των 70 αεροσκαφών EF-18A Hornets. Αξιωματούχοι της ισπανικής Αεροπορίας ανέφεραν στο Defense News τον Νοέμβριο ότι η επιλογή είναι μεταξύ του Eurofighter Typhoon και του F-35.
Ωστόσο, στις 26 Αυγούστου, σύμφωνα με το Defense News, το ισπανικό υπουργείο Άμυνας δήλωσε ότι δεν σχεδιάζεται απόκτηση F-35 «αυτή τη στιγμή», τονίζοντας ότι η Μαδρίτη είναι σταθερά προσηλωμένη στο τριεθνικό πρόγραμμα FCAS.
Η Πορτογαλία, ως χειριστής F-16, θα μπορούσε τελικά να επιλέξει τα F-35. Αλλά η κυβέρνηση δεν έχει εκφράσει πολύ επείγουσα ανάγκη να ανανεώσει τον στόλο της και θα μπορούσε να επιλέξει ένα ευρωπαϊκο αεροσκάφος. «Δεν θα απέκλεια μια πώληση Rafale ή Eurofighter», σημείωσε ο αναλυτής Dan Darling.
Τέλος, η Ελλάδα τον Ιούνιο υπέβαλε επίσημη επιστολή αιτήματος για την προμήθεια 20 F-35A έως το 2028 και οι συνομιλίες βρίσκονται σε εξέλιξη μεταξύ αξιωματούχων της χώρας και της Lockheed Martin. Ωστόσο, η Αθήνα έχει επίσης δεσμευτεί την προμήθεια 24 μαχητικών Rafales από την Γαλλία.
Από την πλευρά της, η Ελλάδα δυσκολεύτηκε να αντικαταστήσει τον «γηρασμένο» στόλο μαχητικών της για δημοσιονομικούς λόγους, αλλά τελικά θα αποκτήσει μεγαλύτερη οικονομική δυνατότητα για να κάνει μεγαλύτερες παραγγελίες, σημείωσε ο Aboulafia. Ωστόσο, πρόσθεσε, το ερώτημα παραμένει: «Θα διαθέσει τα χρήματα αυτά για περισσότερα Rafale ή για το F-35;»