* Του Κώστα Σαρικά
Προβάλλοντας μια σειρά από ακλόνητα επιχειρήματα το Αεροπορικό Επιτελείο επιμένει να θέτει ως υψηλή προτεραιότητα την αντικατάσταση των γερασμένων και τεχνολογικά ξεπερασμένων ελικοπτέρων ΑΒ-205 με τα υπερσύγχρονα «best seller» ΑW-139 όπως άλλωστε έχει αποφασίσει ομόφωνα μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων. Και να απορρίπτει «λύσεις» πολύ υψηλού ρίσκου και εξαιρετικά αμφίβολης αποτελεσματικότητας περί εκσυγχρονισμού ελικοπτέρων που μετρούν πολλές δεκαετίες ζωής. Θέση την οποία φαίνεται να ενστερνίζεται και η πολιτική ηγεσία καθώς έχει πειστεί ότι ειδικά στον ευαίσθητο χώρο του Αιγαίου με δεδομένες τις Τουρκικές αιτιάσεις το ζήτημα της Έρευνας-Διάσωσης συνδέεται άμεσα με την υπεράσπιση Κυριαρχικών Δικαιωμάτων της χώρας.
Μπορεί η εξοικονόμηση κονδυλίων να αποτελεί ζητούμενο με δεδομένες τις περιορισμένες δημοσιονομικές δυνατότητες, όμως όλες οι μελέτες και εισηγήσεις που έχουν γίνει για τις ανάγκες της Πολεμικής Αεροπορίας σε εναέρια μέσα Έρευνας Διάσωσης καταλήγουν στα ίδια συμπεράσματα. Τα ελικόπτερα AB-205 τα οποία χρησιμοποιούνται για αυτές τις αποστολές έχουν προ πολλού φτάσει στα όρια της εργοστασιακής τους συντήρησης με την διατήρηση τους στον στόλο των εναέριων μέσων της ΠΑ να καθίσταται πλέον οικονομικά ασύμφορη εξαιτίας εκτεταμένων διαβρώσεων και άλλων δομικών προβλημάτων. Αποτέλεσμα οι εξαιρετικά χαμηλές διαθεσιμότητες καθώς δεκάδες έχουν ήδη καθηλωθεί και «κανιβαλιστεί» προκειμένου να εξασφαλιστούν απαραίτητα ανταλλακτικά αλλά και ολόκληρα απάρτια των ελικοπτέρων. Κατά συνέπεια κανένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού τους δεν μπορεί να θεωρηθεί ως εφικτό καθώς απαιτείται ουσιαστικά ανακατασκευή του ίδιου του σκάφους. Αλλά ακόμα και εάν η ανακατασκευή χαρακτηριζόταν ως τεχνικά εφικτή και οικονομικά συμφέρουσα, σε κάθε περίπτωση θα είχε ως αποτέλεσμα να παραδοθούν προς χρήση μονοκινητήρια ελικόπτερα με τεχνικές προδιαγραφές άνω των 70 ετών, την ώρα που καμία χώρα παγκοσμίως δεν πραγματοποιεί αποστολές Έρευνας-Διάσωσης με μονοκινητήρια ελικόπτερα σε θαλάσσιο περιβάλλον. Πόσο μάλλον πάνω από το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο την ώρα που όλες οι χώρες της περιοχής επιχειρούν με δικινητήρια ελικόπτερα και οι περισσότερες – Ιταλία, Αίγυπτος, Κύπρος, Μάλτα – έχουν επιλέξει ελικόπτερα AW-139 / AW-149 όπως ήδη έχει αποφασίσει και η Πολεμική μας Αεροπορία.
Ταυτόχρονα τα Super Puma τα οποία πράγματι έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικά εκτιμάται ότι μπορούν να προσφέρουν ακόμα για περιορισμένο χρονικό διάστημα καθώς ήδη αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα υποστήριξης ενώ και οι προδιαγραφές τους δεν θεωρούνται σύγχρονες. Ακόμα και εάν θα αποφασιζόταν η αναβάθμιση τους μια τέτοια κίνηση θεωρείται αδύνατο να φέρει να ελικόπτερα σε πολύ υψηλό τεχνολογικό επίπεδο, ενώ το κόστος θα ήταν δυσανάλογο και θα προσέγγιζε αυτό της απόκτησης καινούργιων ελικοπτέρων. Έτσι η λύση την οποία προωθεί το Αεροπορικό Επιτελείο που αφορά τη συντήρηση συγκεκριμένου αριθμού ελικοπτέρων για λίγα ακόμη χρόνια μέχρι να αντικατασταθούν από καινούργια δείχνει να είναι η μόνη εφικτή με βάση όλα τα οικονομοτεχνικά κριτήρια. Εισπλέον και το μέγεθος των Super Puma θεωρείται πλέον παγκοσμίως μεγαλύτερο από το ιδανικό για ελικόπτερα Έρευνας-Διάσωσης.
Σε κάθε περίπτωση όλες οι μελέτες και αναλύσεις που αφορούν αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό ελικοπτέρων δείχνουν ότι στις περισσότερες περιπτώσεις παρατηρούνται μεγάλες υπερβάσεις στο κόστος οι οποίες προκύπτουν από προβλήματα τα οποία εντοπίζονται στην πορεία των εργασιών. Επιπλέον οι χρόνοι παράδοσης είναι απαγορευτικοί την ώρα που τα καινούργια ελικόπτερα μπορούν να παραληφθούν εντός τριετίας. Οι διαθεσιμότητες κατά την περίοδο των εργασιών είναι επικίνδυνα χαμηλές ενώ δεν μπορούν να δοθούν εγγυήσεις για χρήση τους σε μεγάλο βάθος χρόνου καθώς συνήθως προκύπτουν και νέα προβλήματα τα οποία αρχικά δεν είχαν προβλεφθεί.
Όσον αφορά το ζήτημα της ομοιοτυπίας για το οποίο γίνεται συνεχώς λόγος, η παγκόσμια εμπειρία δείχνει ότι κάθε αποστολή έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες και δεν θεωρείται δεδομένο ότι το ίδιο μέσο μπορεί να τις καλύπτει όλες αποτελεσματικά. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι ελάχιστες χώρες παγκοσμίως χρησιμοποιούν ελικόπτερα UH-60M Black Hawk σε αποστολές Έρευνας-Διάσωσης κυρίως λόγω του μεγάλου όγκου τους. Ακόμη και το επιχείρημα εξασφάλισης καλύτερης υποστήριξης και διαθεσιμότητας ανταλλακτικών δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρό. Καθώς οι σύγχρονες συμβάσεις υποστήριξης που μπορούν να προσφέρουν οι κατασκευαστές, είναι ικανές να εξασφαλίσουν την υποστήριξη και τη διαθεσιμότητα ακόμα και μικρών ομάδων αεροσκαφών σε κάθε σημείο της γης. Ενώ το παράδειγμα των ελικοπτέρων Huey του Στρατού Ξηράς και της ΠΑ, σε ελάχιστες περιπτώσεις έδωσε κρίσιμες λύσεις και μόνο για περιορισμένο δανεισμό υλικών.