Του Δημήτρη Καιρίδη
Μέχρι πρόσφατα το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της διακυβέρνησης του Ταγίπ Ερντογάν ήταν η αποτελεσματική διαχείριση της τουρκικής οικονομίας, η οποία είδε το ΑΕΠ της να υπερδιπλασιάζεται την τελευταία 15ετία. Ο νέος πλούτος έβγαλε από τη φτώχεια εκατομμύρια Τούρκους και έφερε τον σύγχρονο καταναλωτικό τρόπο ζωής στα βάθη της Μικράς Ασίας, σφυρηλατώντας τους στενούς πολιτικούς δεσμούς των ανερχόμενων μικροαστών με τον Ερντογάν και το κόμμα του. Εν ολίγοις, η πολιτική κυριαρχία του Ερντογάν έχει βασιστεί στο τουρκικό οικονομικό θαύμα των τελευταίων χρόνων.
Έχοντας περιθωριοποιήσει την αντιπολίτευση, οι περισσότεροι αναλυτές προειδοποιούσαν ότι η μόνη σοβαρή απειλή για τη συνέχιση της κυριαρχίας του Ερντογάν είναι η οικονομία, η οποία είχε δείξει σημάδια αστάθειας αρκετούς μήνες πριν τις εκλογές του Ιουνίου. Τώρα, η πρόβλεψη επιβεβαιώνεται με τον χειρότερο δυνατό τρόπο καθώς η Τουρκία βυθίζεται σε μια συναλλαγματική κρίση που τροφοδοτεί τον πληθωρισμό και πιέζει αφόρητα όσους έχουν δανειστεί σε ξένο νόμισμα.
Στον πυρήνα της η κρίση είναι πολιτική. Η τουρκική οικονομία ήταν αρκετά ισχυρή και διέθετε πολλά περιθώρια να προσγειωθεί ομαλά πριν μερικούς μήνες. Ο Ερντογάν επέλεξε την αντίθετη κατεύθυνση και επανειλημμένα διακήρυξε ανοησίες περί υψηλών επιτοκίων που τροφοδοτούν τον πληθωρισμό, τις οποίες δεν ασπάζεται κανένας οικονομολόγος (ούτε καν οι ετερόδοξοι του Σύριζα του πρώτου εξαμήνου του 2015…).
Με άλλα λόγια, η Τουρκία αυτο-τραυματίστηκε και συνεχίζει τη λάθος πορεία. Το τουρκικό οικονομικό επιτελείο τα έχει εντελώς χαμένα και εμφανίζεται παράλυτο μπροστά στις απρόβλεπτες εκρήξεις του μεγάλου αρχηγού. Το νόμισμα βυθίζεται, η κεντρική τράπεζα αδρανεί, ο υπουργός οικονομικών και γαμπρός του Ερντογάν προσπαθεί να συγχρωτιστεί με τον πεθερό του ενώ τα τουρκικά ΜΜΕ παραπληροφορούν και συνωμοσιολογούν κατηγορώντας τους ξένους για την αναταραχή και εκλιπαρώντας τους Τούρκους να πουλήσουν τα δολάριά τους, επιτείνοντας τον πανικό.
Με άλλα λόγια, έχουμε να κάνουμε με μια αδιέξοδη κατάσταση που αργά ή γρήγορα, και πάντως πολύ γρηγορότερα από ότι προβλέπονταν, θα οδηγήσει σε έκρηξη δηλαδή είτε στην επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων είτε στην προσφυγή στο ΔΝΤ είτε και στα δυο. Η διάλυση κάθε αξιόπιστου μηχανισμού διαχείρισης μιας σύγχρονης οικονομίας από το καθεστώς Ερντογάν, όπως η κατάργηση της ανεξαρτησίας των δικαστηρίων και, τώρα, της κεντρικής τράπεζας, έχει κόστος και μάλιστα δυσθεώρητο για μια ανοικτή οικονομία που δεν διαθέτει κάποιον πολύτιμο φυσικό πόρο, όπως το πετρέλαιο, και βασίζεται στην εξαγωγή βιομηχανικών προϊόντων σε συνεργασία με τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους της Δύσης.
Φωτογραφία: Reuters