Του Δημήτρη Καιρίδη
Οι πανεπιστημιακές εκδόσεις του φημισμένου Χάρβαρντ, στη Βοστώνη των Ηνωμένων Πολιτειών, ανακοίνωσαν την έκδοση μιας μελέτης σχετικά με την ιστορία της εξόντωσης των χριστιανικών κοινοτήτων της Μικράς Ασίας, από την ύστερη Οθωμανική περίοδο ως τις απαρχές της Τουρκικής Δημοκρατίας κατά τον μεσοπόλεμο. Το βιβλίο έχει τίτλο “Η 30ετής γενοκτονία-Η καταστροφή των χριστιανικών μειονοτήτων της Τουρκίας, 1894-1924” και το υπογράφουν οι ιστορικοί Μπένυ Μόρις και Ντρορ Ζεβί, αμφότεροι καθηγητές στο Τμήμα Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μπεν Γκουριόν του Νεγκέφ στο Ισραήλ.
Το βιβλίο είναι επιστημονικό και ως τέτοιο εκδίδεται από έναν από τους εγκυρότερους εκδοτικούς οίκους παγκοσμίως. Όμως, το μήνυμά του είναι καίρια πολιτικό. Την ώρα που ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, νοσταλγεί τη δόξα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και επιχειρεί να την αναβιώσει, μη διστάζοντας να έρθει σε σύγκρουση με πολλούς από τους γείτονες της σημερινής Τουρκίας, οι οποίοι έχουν διαφορετικές αναμνήσεις από την κυριαρχία του Σουλτάνου, δυο Ισραηλινοί ιστορικοί δεν διστάζουν να θίξουν ένα εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα και να το φωτίσουν με μια νέα αιχμηρή ματιά.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, μεταξύ του 1894 και του 1924, τρία κύματα βίας σάρωσαν τη Μικρά Ασία, με στόχο τις χριστιανικές μειονότητες της περιοχής, που μέχρι τότε αποτελούσαν το 20% του πληθυσμού. Μέχρι το 1924, οι Αρμένιοι, οι Ασσύριοι και οι Έλληνες είχαν συρρικνωθεί στο 2%. Οι περισσότεροι των ιστορικών έχουν αντιμετωπίσει τα τρία αυτά κύματα ως ξεχωριστά και αυτόνομα γεγονότα και διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις τα παρουσίασαν ως μια ατυχή σειρά ατυχημάτων. Το εν λόγω βιβλίο, για πρώτη φορά, παρουσιάζει συστηματικά και τεκμηριωμένα τα τρία κύματα ως μέρος μιας ενιαίας, επαναλαμβανόμενης και με πρόθεση προσπάθειας για την εξαφάνιση των Χριστιανών της Μικράς Ασίας.
Η υπό εξέταση περίοδος, η πιο βίαιη στην πρόσφατη ιστορία της περιοχής, εκκινεί κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Οθωμανού Σουλτάνου Αμπντουλχαμίτ του Β’, συνεχίζεται κατά την περίοδο των Νεοτούρκων και λήγει με τα πρώτα χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας που ίδρυσε ο Κεμάλ Ατατούρκ. Παρά τις διαφορές μεταξύ του ισλαμιστικού αυταρχισμού του Αμπντουλχαμίτ και του κοσμικού ρεπουμπλικανισμού του Ατατούρκ, η πολιτική της εξόντωσης των Χριστιανών, σύμφωνα με τους συγγραφείς, διατηρήθηκε με αξιοπρόσεχτη συνέπεια, με συνεχή προσφυγή σε μαζικές εκτελέσεις, δολοφονικές απελάσεις, καταναγκαστικούς εξισλαμισμούς, μαζικούς βιασμούς και βίαιες απαγωγές. Παρά το γεγονός ότι οι διδαχές του Ισλάμ δεν δικαιολογούν τέτοιου είδους βία, η εκτέλεση δυο εκατομμυρίων Χριστιανών πραγματοποιήθηκε στο όνομα της δημιουργίας από τους Τούρκους ενός καθαρού μουσουλμανικού έθνους.
Το αποτέλεσμα σήμερα είναι η Μικρά Ασία να μην έχει πια παρά ελάχιστους Χριστιανούς σε αντίθεση με τα Βαλκάνια, όπου παρά τη μείωσή τους, διατηρούνται συμπαγείς μουσουλμανικοί πληθυσμοί σε όλες τις χώρες της περιοχής και, πιο συγκεκριμένα, στη Βοσνία, το Σαντζάκ μεταξύ Σερβίας και Μαυροβουνίου, την ΠΓΔΜ, την ανατολική Βουλγαρία, τη Δυτική Θράκη στην Ελλάδα και, βέβαια, αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού της Αλβανίας και του Κοσόβου.
Το βιβλίο των δυο Ισραηλινών είναι βέβαιο ότι θα ταράξει τα νερά και θα προκαλέσει εκ νέου την οργή των τουρκικών αρχών γιατί ρίχνει φως σε μια σκοτεινή περίοδο της τουρκικής ιστορίας. Ο τούρκο-ισραηλινός ανταγωνισμός φαίνεται ότι επεκτείνεται και στο, πάντα ευαίσθητο, πεδίο της ιστορίας. Στο μεταξύ, αξιοσημείωτο είναι ότι η ιστορία της θλιβερής κατάληξης των Ελλήνων της Μικράς Ασίας γίνεται γνωστή διεθνώς, μέσα από τα πανίσχυρα δίκτυα επιρροής του Χάρβαρντ και της αμερικανικής διανόησης, από δυο Ισραηλινούς ακαδημαϊκούς από ένα περιφερειακό πανεπιστήμιο στην έρημο του Νεγκέφ, με ότι αυτό σημαίνει για την επιστημονική κοινότητα και τη διπλωματία της πατρίδας μας. Ταυτόχρονα, τον δρόμο της εξαφάνισης, στον οποίο πορεύτηκαν οι Χριστιανοί της Μικράς Ασίας, φαίνεται πως ακολουθούν σήμερα οι Χριστιανοί της Γόνιμης Ημισελήνου, στο Ιράκ, τη Συρία και στην ίδια την Παλαιστίνη.