Ανεπάρκεια των υπηρεσιών Πληροφοριών, τύφλωση της ιεραρχίας, ανικανότητα της στρατιωτικής μηχανής να προβλέψει προβλέψιμα γεγονότα: είναι προφανές ότι η Ρωσία αιφνιδιάστηκε από την αντεπίθεση που έκανε η Ουκρανία. Μέσα σε διάστημα λίγων ημερών, οι δυνάμεις του Κιέβου ανέκτησαν την πρωτοβουλία σε έναν πόλεμο που έμοιαζε καθηλωμένος σε μία γραμμή μετώπου σχεδόν αμετακίνητη από την αρχή του καλοκαιριού. Σήμερα, έχουν ανακαταλάβει πολλές πόλεις και εκτάσεις χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Τι λένε οι αναλυτές
Το γεγονός ότι η Μόσχα δεν το είδε να έρχεται «συνιστά κολοσσιαία αποτυχία των στρατιωτικών υπηρεσιών Πληροφοριών», δηλώνει ο Michael Kofman, του αμερικανικού ινστιτούτου CNA. «Απέτυχαν τελείως». «Η Ρωσία δεν μπόρεσε να προβλέψει», σύμφωνα με τον Pierre Grasser, ιστορικό των Διεθνών Σχέσεων και ερευνητή του κέντρου Sirice στο Παρίσι.
Όπως και πολλοί άλλοι, αναφέρεται στην διαχείριση που έκαναν οι Ουκρανοί αναγγέλλοντας την αντεπίθεση στον νότο πριν εξαπολύσουν μια μεγαλύτερη ακόμη αντεπίθεση στην βορειοανατολική Ουκρανία. «Μικρές ενδείξεις θα μπορούσαν ωστόσο να έχουν προειδοποιήσει την Μόσχα», λέει, ακόμη περισσότερο που η Ουκρανία «φαίνεται ότι βολιδοσκοπούσε την γραμμή του μετώπου καθ’ όλη τη διάρκεια του Αυγούστου» με μικρής κλίμακας επιχειρήσεις.
Η λειτουργία του στοιχείου του αιφνιδιασμού είναι ακόμη περισσότερο απροσδόκητη την στιγμή που η σύρραξη αυτή είναι αντικείμενο καταγραφής με εικόνες δορυφόρων και με πληθώρα πληροφοριών από το πεδίο της μάχης να είναι διαθέσιμες στην δημόσια σφαίρα – αυτό που οι κατάσκοποι αποκαλούν «ανοικτές πηγές». Καμία μεγάλης κλίμακας κίνηση στρατευμάτων ή δυνάμεων πυροβολικού δεν θα πρέπει να διαφεύγει υπό τις συνθήκες αυτές του εχθρικού στρατοπέδου.
Ο Rob Lee, του Foreign Policy Research Institute (FPRI) της Φιλαδέλφειας, αποκαλύπτει ότι ορισμένα ρωσικά κανάλια στο Telegram έκαναν αναφορές σε συγκεντρώσεις ουκρανικών δυνάμεων στην περιοχή του Χάρκιβ εδώ και έναν μήνα. «Μία από τις μεγαλύτερες αδυναμίες του ρωσικού στρατού είναι οι αργοί ρυθμοί απόκρισης στις εξελίξεις επί του πεδίου των μαχών», λέει Rob Lee. Όμηρος ακόμη της σοβιετικής κουλτούρας, ο ρωσικός στρατός «είναι υπερβολικά συγκεντρωτικός, αλλά λαμβάνει επίσης κακές αποφάσεις – μέχρι δηλαδή του σημείου να μην παίρνει καμία απόφαση».
Οι αδυναμίες των Ρώσων
Η παταγώδης ήττα της απόπειρας της Μόσχας να καταλάβει το Κίεβο τον Μάρτιο είχε ήδη ρίξει φως στις αδυναμίες του στρατού που είχε θεωρηθεί ένας από τους ισχυρότερους στρατούς του κόσμου. Οι ρωσικές υπηρεσίες Πληροφοριών και ο ίδιος ο Πούτιν στιγματίστηκαν από την τόση ανικανότητα των αποκομμένων από το γενικό επιτελείο μάχιμων μονάδων του ρωσικού στρατού να προσαρμοσθούν στα δεδομένα της σύρραξης. Στην συνέχεια, ο ρωσικός στρατός ανασυντάχθηκε για να προωθηθεί στο Ντονμπάς την άνοιξη προκαλώντας βαριές απώλειες στον αντίπαλο.
Όμως οι οργανικές αδυναμίες των ρωσικών δυνάμεων επανεμφανίσθηκαν αργότερα. Ο πόλεμος κερδίζεται λιγότερο στην μάχη της κάθε ημέρας και περισσότερο στην πρόβλεψη της επόμενης. Και στο σημείο αυτό ο κληρονόμος του Κόκκινου Στρατού υστερεί.
Τον Ιούνιο, ελλείψει γενικής επιστράτευσης, οι Ρώσοι δεν αντικατέστησαν τις εξαντλημένες από μήνες μαχών μονάδες, υπενθυμίζει ο Michael Kofman. Δεν προσαρμόσθηκαν ωστόσο στην συνθήκη αυτή: «συνέχιζαν να προσελκύουν τις ουκρανικές δυνάμεις στο Ντονμπάς την ώρα που οι ρωσικές δυνάμεις είχαν ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας». Και «δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένοι για άμυνα», αφήνοντας μεγάλα τμήματα της γραμμής του μετώπου «τρομακτικά εκτεθειμένα» σε αντεπιθέσεις.
Ο ρόλος της δυτικής στρατιωτικής βοήθειας
Ο ανεξάρτητος Ρώσος στρατιωτικός αναλυτής Alexandre Khramtchikhine σημειώνει ότι οι ταυτόχρονες ουκρανικές επιθέσεις περιέπλεξαν το έργο της Μόσχας. «Οι ρωσικές υπηρεσίες Πληροφοριών δεν αντελήφθησαν πού θα εκδηλωνόταν η πραγματική ουκρανική αντεπίθεση», δήλωσε στο AFP.
Κατά την γνώμη του, η ρωσική οπισθοχώρηση εξηγείται από άλλους παράγοντες. «Στην Ουκρανία, ολόκληρος ο πληθυσμός έχει επιστρατευθεί». «Οι Ουκρανοί έχουν κατά συνέπεια την δυνατότητα να ενισχύονται με όσες δυνάμεις θέλουν», λέει ο Ρώσος στρατιωτικός αναλυτής τονίζοντας ότι «και ως προς τον τεχνικό εξοπλισμό, κυρίως τον αριθμό των όπλων στο έδαφος» οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν πλεονέκτημα.
Επιπλέον, η Μόσχα δεν μπορεί να αγνοούσε ότι ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα πετύχαινε να πάρει τελικά τον σύγχρονο οπλισμό που ζητούσε από τους συμμάχους του. Η ρωσική στρατιωτική διοίκηση «απέτυχε να προετοιμασθεί για την εισαγωγών των όπλων του NATO », γράφει στον λογαριασμό του στο Twitter ο Christopher Dougherty του CNAS την Ουάσινγκτον. Τα πυραυλικά συστήματα τύπου HIMARS, τα βλήματα αντι-ραντάρ τύπου HARM και τα αυτοκινούμενα οβιδοβόλα Caesar μετέβαλαν την εξέλιξη της σύρραξης πολύ περισσότερο από όσο είχε υπολογίσει η Μόσχα.
Προβλήματα στην διαδικασία λήψης αποφάσεων
«Σε κάθε βήμα, η Ρωσία δεν καταφέρνει να λάβει τις σωστές αποφάσεις γρήγορα», επιμένει ο Christopher Dougherty. Απέναντι στην Ρωσία, η Ουκρανία, ισχυρή από την μεταρρύθμιση του στρατού της μετά την απώλεια της Κριμαίας το 2014 και ενισχυμένη από την δυτική βοήθεια, χτυπά εκεί που πονάει. «Η ικανότητα της Ουκρανίας να συγκεντρώνει, να διαχειρίζεται μία πληροφορία και να ενεργεί γρήγορα και αποφασιστικά της έδωσε μέγα πλεονέκτημα απέναντι στην υπερσυγκεντρωτική και αρτηριοσκληρωτική δομή διοίκησης του ρωσικού στρατού», συνοψίζει ο Christopher Dougherty.
Ο Alexandre Khramtchikhine από την πλευρά του επισημαίνει τον ρόλο των ξένων Πληροφοριών. «Η Ουκρανία λαμβάνει σε πραγματικό χρόνο τις πληροφορίες των αμερικανικών δορυφόρων και των κατασκοπευτικών αεροσκαφών μεγάλου βεληνεκούς», λέει. «Δεν είναι καν βέβαιο ότι η διοίκηση (…) δεν έχει μετατραπεί, τουλάχιστον σε ουκρανοαμερικανική».
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ / Φωτογραφίες Reuters