του Εριξ Μπεργκλόφ
Από την κατάσταση που αφορούσε την προσφυγική κρίση προ δύο ετών πολλά έχουν αλλάξει. Η γερμανική γραφειοκρατία έχει ενεργοποιήσει όλους της τους μηχανισμούς, ούτως ώστε να διευθετήσει τα θέματα των αιτούντων άσυλο και να διευκολύνει την ενσωμάτωση πολλών προσφύγων. Από περίπου 700.000 αιτήσεις ασύλου το 2016 απορρίφθηκαν σχεδόν 300.000, ενώ τα άτομα των οποίων οι αιτήσεις απορρίφθηκαν περιμένουν την επιστροφή τους στις χώρες προέλευσής τους.
Η Ελλάδα, πρώτη “στάση” εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για πρόσφυγες από τη Μέση Ανατολή, κλείνει τα πρώτα κέντρα υποδοχής προσφύγων, έχει όμως παράσχει σε περίπου 50.000 άτομα άσυλο. Κι ακόμη και η Ιταλία, το πρώτο “λιμάνι” της Ε.Ε. για μετανάστες προερχόμενους από την Αφρική, βιώνει τώρα μία υποχώρηση στον αριθμό των αιτήσεων ασύλου. Πριν την προσφυγική συμφωνία Ε.Ε.- Τουρκίας, τον Μάρτιο του 2016, η τουρκική κυβέρνηση ενθάρρυνε ακόμη ενεργά πρόσφυγες και μετανάστες να συνεχίσουν το δρόμο τους προς την Ευρώπη. Τώρα ενσωματώνει πρόσφυγες στην τουρκική κοινωνία. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε αυτόν τον μήνα ότι θα διαθέσει στην Τουρκία επιπλέον οικονομική βοήθεια ύψους 700 εκατομμυρίων ευρώ. Αλλά και στο Βόρειο Ιράκ (ιρακινό Κουρδιστάν) η κατάσταση βελτιώνεται σταθερά. Παρά τη σχετική βελτίωση, πάντως, ο Λίβανος, κυρίως, αποτελεί εξαίρεση. Παρότι εκεί ζουν μόλις τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι, υπάρχουν επιπλέον περισσότεροι από ενάμιση εκατομμύριο Σύροι πρόσφυγες.
Τι πρέπει λοιπόν να κάνει τώρα η πολιτική; Η γειτονική Ιορδανία έχει ίσως να επιδείξει ένα μοντέλο που θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο. Χάρη στις κοινές προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας και στα κονδύλια της Ε.Ε. υπάρχουν πολλά προγράμματα που ενθαρρύνουν επενδύσεις, που προωθούν τις προσλήψεις προσφύγων από ιδιωτικές επιχειρήσεις και που δημιουργούν ειδικές οικονομικές ζώνες. Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί τελεσίδικα η επιτυχία αυτών των μέτρων, ωστόσο πρόκειται για μέτρα πολλά υποσχόμενα.
Αλλά και η Ευρώπη θα πρέπει απ’ την πλευρά της να κάνει περισσότερα από το να διαθέτει οικονομικούς πόρους. Η αποτυχία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων στη διαχείριση του ξαφνικού ερχομού μεγάλου αριθμού προσφύγων το 2015 πυροδότησε τον λαϊκισμό και την έλλειψη ανεκτικότητας σε άλλοτε ανοικτές κοινωνίες. Ισχύει ότι αιτία αυτής της αποτυχίας ήταν και εν μέρει υπαρκτοί περιορισμοί, ειδικά στα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης. Όμως ευθύνες υπήρχαν και για την κακή προετοιμασία, την απουσία συντονισμού και τις ανεπαρκείς επενδύσεις.
Φυσικά και εξαρτώνται πολλά από τη Γερμανία. Η νέα γερμανική κυβέρνηση θα πρέπει να αντιληφθεί ότι η ανάληψη ηγετικού ρόλου της Γερμανίας στην Ευρώπη και στη διεθνή σκηνή στο θέμα της διαχείρισης του μεταναστευτικού ζητήματος είναι αναγκαία.
* Άρθρο γνώμης του Εριξ Μπεργκλόφ, διευθυντή του Ινστιτούτου Διεθνών Θεμάτων του London School of Economics, που φιλοξενείται στη γερμανική εφημερίδα Handelsblatt.