Του Χρήστου Μηνάγια
Μετά τις τελευταίες προκλητικές δηλώσεις και ενέργειες Τούρκων αξιωματούχων για τη Θράκη και νησιά του Αιγαίου, η Τουρκία, με μια ιδιαίτερα αποκαλυπτική δήλωση του Αχμέτ Νταβούτογλου, παρουσιάζει τις πραγματικές της προθέσεις, αναφορικά με τα υφιστάμενα σύνορα των χωρών της περιοχής που εντάσσεται στις περιφερειακές επιδιώξεις της Άγκυρας.
Συγκεκριμένα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών δήλωσε τα εξής: «Κανένα από τα σύνορα της Τουρκίας δεν είναι φυσιολογικό. Σχεδόν όλα είναι πλασματικά (δεν χαρακτηρίζονται από φυσικότητα και αληθοφάνεια). Βέβαια πρέπει να τα σεβόμαστε ως κράτη έθνη, ωστόσο ταυτόχρονα πρέπει να καταλάβουμε ότι υπάρχουν και οι φυσικές συνέχειες. Έτσι είναι οι εποχές.»
. Οι δηλώσεις αυτές του Αχμέτ Νταβούτογλου δεν είναι καινοφανείς, απλώς επιβεβαιώνουν για μια φορά ακόμη τις θέσεις του για την ελαστικότητα στην οριοθέτηση των συνόρων με τις γειτονικές χώρες. Ενδεικτικά για το Αιγαίο, στο βιβλίο του συντάκτη του παρόντος, με τίτλο: «Η Γεωπολιτική Στρατηγική και η Στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας» (σελ. 57) παρουσιάζεται το εξής απόσπασμα των θέσεων του Τούρκου υπουργού από το βιβλίο του Στρατηγικό Βάθος: «Η συγκέντρωση των νησιών του Αιγαίου στα χέρια της Ελλάδος δημιουργεί το πιο σημαντικό αρνητικό στοιχείο στην πολιτική της Τουρκίας για τον εγγύς θαλάσσιο χώρο της. Η βασική πηγή του προβλήματος στο Αιγαίο είναι η αθεράπευτη αντίφαση μεταξύ του παρόντος καθεστώτος και της σημερινής γεωλογικής-γεωπολιτικής πραγματικότητας.» Διαπιστώνεται δηλαδή ότι οι θέσεις του Νταβούτογλου παραμένουν σταθερές χωρίς καμία πρόθεση για αλλαγή τους.
Επιπρόσθετα δε, για να γίνουν περισσότερο κατανοητά τα λόγια του Νταβούτογλου, ο Τούρκος ακαδημαϊκός Yusuf Yerkel της επιτελικής ομάδας του Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι, τα τελευταία 100 χρόνια οι χώρες της περιοχής χωρίσθηκαν με επιπόλαια πολιτιστικά και θρησκευτικά σύνορα, ενώ θεωρεί ότι η άρση του καθεστώτος της βίζας, αρχικά με χώρες της Μέσης Ανατολής, αποτελεί το μέσο για την άρση των εθνικών συνόρων. Η επιδίωξη άρσης της βίζας αποτελεί μια παράμετρο της τουρκικής στρατηγικής η οποία βρίσκεται συνεχώς στην επικαιρότητα, ειδικά και με τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήδη, η Τουρκία πέτυχε την κατάργηση της βίζας από το Μαρόκο, τη Λιβύη, το Λίβανο, τη Συρία, τη Τυνησία, την Ιορδανία, την Υεμένη, την Κροατία, το Κόσσοβο, τα Σκόπια, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο, τη Γεωργία, το Καζακστάν, την Κιργιζία, το Ιράν και τη Ρωσία.
Στις 2-5-2011 σε άρθρο μας με τίτλο: «H Σμύρνη Κέντρο της Τουρκικής Διπλωματίας» είχαμε επισημάνει την επιδίωξη της Τουρκίας για επέκταση των βιομηχανικών, πολιτιστικών, ενεργειακών και στρατιωτικών της γραμμών, τονίζοντας τα εξής:
• Η Άγκυρα αποτελεί το διοικητικό κέντρο και το κέντρο λήψεως αποφάσεων της χώρας.
• Η Κωνσταντινούπολη αποτελεί το κέντρο των οικονομικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της χώρας και θεωρείται ως ένα σημαντικό εργαλείο για τις περιφερειακές επιδιώξεις των Τούρκων, τόσο προς τα Βαλκάνια όσο προς τον Καύκασο και τα τουρκόφωνα κράτη της Κεντρικής Ασίας.
• Η απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης για ένταξη της Σμύρνης και της Αττάλειας στις περιοχές ενάσκησης της τουρκικής διπλωματίας έχει σχέση με την επιδιωκόμενη επέκταση των βιομηχανικών, πολιτιστικών, ενεργειακών και στρατιωτικών γραμμών της περιοχής των δυτικών παραλίων προς το Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο και τις χώρες της Βόρειου Αφρικής.
Για την υποστήριξη της τουρκικής αντίληψης περί νέων θρησκευτικών και πολιτιστικών συνόρων, σημαντικός είναι ο ρόλος του Φετούλαχ Γκιουλέν ο οποίος κατάφερε, αφενός να διεισδύσει στον τουρκικό κρατικό μηχανισμό (αστυνομία, στρατό, ΜΙΤ, δικαιοσύνη κ.λπ.), θεωρούμενος επίσης και ως μέντορας του πρωθυπουργού Ερντογάν, αφετέρου με τις εκπαιδευτικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες του κινήματος του επιδιώκει τη δημιουργία ενός παγκόσμιου χαλιφάτου. Ο έγκριτος δημοσιογράφος Μάνος Ηλίαδης σε άρθρο του στον ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ στις 29-4-2011 αναγράφει τα εξής: «….Ενδεικτικό της ύπουλης τακτικής του Γκιουλέν αποτελεί ένα κήρυγμα που έκανε σε οπαδούς του το 1999….. “Πρέπει να κινηθείτε στις αρτηρίες του συστήματος, χωρίς κανένας να προσέξει την παρουσία σας, μέχρι να φθάσετε σε όλα τα κέντρα. Μέχρι οι συνθήκες να ωριμάσουν, πρέπει να συνεχίσετε κατ’ αυτόν τον τρόπο. Αν κάνετε κάτι πρόωρα, ο κόσμος θα πέσει πάνω στα κεφάλια μας”…».
Επίσης, εξίσου σημαντικός είναι και ο ρόλος του ΤΙΚΑ (Τουρκικός Οργανισμός Συνεργασίας και Ανάπτυξης) ως εργαλείο της παγκόσμιας εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, αναφορικά με την πολιτική της «ήπιας δύναμης» στις τουρκόφωνες χώρες και στις λοιπές γειτονικές της χώρες. Συγκεκριμένα, οι Τούρκοι, με την επιδίωξη για σύναψη οικονομικών, εμπορικών, τεχνολογικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και εκπαιδευτικών συμφωνιών, αποβλέπουν αφενός στη διείσδυσή τους στις χώρες αυτές, αφετέρου να δημιουργήσουν ερωτηματικά και προβληματισμούς για την ορθότητα των υφιστάμενων πολιτιστικών και θρησκευτικών συνόρων. Επίσης, ο ΤΙΚΑ δίδει μεγάλη βαρύτητα στον τομέα της τουρκολογίας με τη δημιουργία αντίστοιχων τμημάτων σε πανεπιστήμια του Αφγανιστάν, της Αλβανίας, της Λευκορωσίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Βουλγαρίας, της Εσθονίας, της Παλαιστίνης, της Ινδίας, του Καζακστάν, της Κιργιζίας, της Λιθουανίας, της Μογγολίας, της ΠΓΔΜ, του Οζμπεκιστάν, της Σλοβακίας, της Συρίας, του Ταταριστάν, του Τουρκμενιστάν, της Ουκρανίας και της Υεμένης. Στα πλαίσια δε, περιφερειακών συνεργασιών υλοποιεί ένα διεθνές πρόγραμμα εκπαίδευσης αστυνομικών αφενός με την αποστολή Τούρκων εκπαιδευτών στις χώρες που το ζητούν π.χ. Αλβανία, Παλαιστίνη, αφετέρου με την εκπαίδευση αλλοδαπών αστυνομικών στις τουρκικές αστυνομικές σχολές. Τέλος, χαρακτηριστικό παράδειγμα των εν λόγω τουρκικών επιδιώξεων αποτελεί το γεγονός ότι, η Τουρκία την περίοδο 2006-2009 διέθεσε περίπου 700 εκατ. δολάρια για οικονομική βοήθεια στις χώρες της περιοχής ενδιαφέροντός της με την ακόλουθη κατανομή:
• Καύκασος και Κεντρική Ασία: 44,44%
• Βαλκάνια και Ανατολική Ευρώπη: 26,85%
• Κεντρική Ασία και Αφρική: 24,68%
• Άπω Ανατολή: 3,87%
• Λοιπές περιοχές: 0,16%
Όλα τα παραπάνω άρχισαν να δημιουργούν προβληματισμούς σε πολλά κράτη, πλην όμως η τουρκική διπλωματία έχοντας ως σημαία το «στρατηγικό βάθος» προσπαθεί να τα παραπλανήσει λέγοντας ότι η στρατηγική της δεν ενέχει ιμπεριαλιστικές προθέσεις αλλά αποσκοπεί σ’ έναν ειρηνικό συνεταιρισμό με την περιοχή. Η πραγματικότητα όμως είναι εντελώς διαφορετική διότι είναι πασιφανές ότι η Άγκυρα αποσκοπεί να διεισδύσει στις χώρες αυτές, να τις θέσει υπό την επιρροή της και να τις διαμορφώσει όπως αυτή επιθυμεί. Παράλληλα δε, με την προβολή της εθνικής της ισχύος προσπαθεί να πείσει τους γεωπολιτικούς των Κέντρων Αποφάσεων της Δύσης ότι αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για την αρμονική συνύπαρξη του Δυτικού Πολιτισμού με το Ισλάμ και τον Τουρκικό Πολιτισμό της Κεντρικής Ασίας.
(Ο Χρήστος Μηνάγιας είναι συγγραφέας του βιβλίου «Η γεωπολιτική στρατηγική και η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Τουρίκη. Πρόκειται για μια εμπεριστατωμένη μελέτη η οποία βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε πρωτογενείς τουρκικές πηγές και μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ένας χρήσιμος οδηγός για το είδος της απειλής που συνιστούν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και τις επιδιώξεις της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας υπό το μανδύα του νεο-οθωμανισμού. Επίσης, είναι τακτικός αρθρογράφος επί θεμάτων Τουρκίας στην ιστοσελίδα www.geostrategy.gr)
