Η διαμάχη για τους πόρους υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο προκάλεσε μια αλληλουχία αντικρουόμενων ισχυρισμών για τα θαλάσσια όρια, ωθώντας χώρες της περιοχής σε ανοιχτή αντιπαράθεση.
Η σθεναρή στάση της Τουρκίας στη θαλάσσια διαμάχη, ιδίως, αμφισβητείται από ένα μπλοκ που περιλαμβάνει την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ.
Εν τω μεταξύ, η Γαλλία έχει αναπτύξει πολεμικά πλοία για την υποστήριξη της Ελλάδας, αφού η Τουρκία έστειλε ερευνητικό πλοίο στα διαφιλονικούμενα ύδατα στην ανατολική Μεσόγειο. Το Παρίσι επιδιώκει επίσης πρόσθετες κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας για παραβίαση ελληνικών και κυπριακών θαλάσσιων ζωνών.
Η Άγκυρα επιμένει ότι έχει το δικαίωμα να ανοίξει ανοικτά της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου», μιας οντότητας που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), ένας άλλος περιφερειακός αντίπαλος της Τουρκίας, έχουν εντείνει τις προσπάθειές τους για τη δημιουργία διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ.
Σε απάντηση, η Τουρκία δείχνει όλο και περισσότερο τα «στρατιωτικά μπράτσα» της, καθώς προσπαθεί να σπάσει την περιφερειακή της απομόνωση, να ενισχύσει τις θέσεις της και να μπλοκάρει τις κινήσεις των άλλων στην περιοχή.
Τον Νοέμβριο, η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την αναγνωρισμένη από τα Ηνωμένα Έθνη Κυβέρνηση της Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης (GNA) που καθορίζει θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δύο χωρών και τα οποία θα διακόψουν τη διαδρομή ενός αγωγού που θέλουν να κατασκευάσουν η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ για τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Στη συνέχεια, η Τουρκία έστειλε στρατεύματα για να βοηθήσει το GNA, ενισχύοντας τον συνεργάτη της στη θαλάσσια συμφωνία.
Οι επιθετικές κινήσεις της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο που εντάθηκαν μετά τη ναυτική συμφωνία με τη Λιβύη εξόργισαν επίσης την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η ΕΕ έπληξε την Άγκυρα με κυρώσεις τον Φεβρουάριο για αυτό που αποκαλεί παράνομη γεώτρηση στην ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένου του παγώματος της προενταξιακής βοήθειας για την Τουρκία ύψους 146 εκατομμυρίων ευρώ, την αναστολή διαπραγματεύσεων για αεροπορική συμφωνία και την επανεξέταση του δανεισμού της Τουρκίας από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, αξίας 386 εκατομμυρίων ευρώ.
Οι υπουργοί Εξωτερικών μιας ομάδας χωρών που ονομάστηκε Med7 και αποτελείται από την Ελλάδα, την Κύπρο, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Μάλτα, την Πορτογαλία και την Ισπανία, εξέδωσαν κοινή δήλωση στις 5 Ιουνίου, καλώντας όλες τις χώρες της περιοχής να σεβαστούν το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της Θάλασσας, και ιδίως την κυριαρχία και τα κυρίαρχα δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ.
Στις 14 Αυγούστου, οι υπουργοί Εξωτερικών 27 κρατών μελών της ΕΕ επανέλαβαν την πλήρη αλληλεγγύη του μπλοκ στην Ελλάδα και την Κύπρο μετά την πρόσφατη στρατιωτική συσσώρευση στην ανατολική Μεσόγειο.
Ταυτόχρονα, οι υπουργοί τόνισαν ότι η σοβαρή επιδείνωση των σχέσεων με την Τουρκία έχει εκτεταμένες στρατηγικές συνέπειες για ολόκληρη την ΕΕ, πολύ πέρα από την ανατολική Μεσόγειο.
Εν τω μεταξύ, το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών προέτρεψε την Άγκυρα να σταματήσει κάθε σχέδιο εξερεύνησης στα ελληνικά νησιά στην ανατολική Μεσόγειο και να αποφύγει την αύξηση της έντασης στην περιοχή αμέσως μετά την ανακοίνωση της Τουρκίας για την αποστολή άλλου πλοίου στην περιοχή.
Με άλλα λόγια, η Τουρκία βρίσκει τον εαυτό της ολοένα και πιο απομονωμένο, την ώρα που η Ελλάδα απολαμβάνει ισχυρή υποστήριξη από όλους τους δυτικούς παράγοντες της ευμετάβλητης περιοχής.
Ενώ αυτές οι εξελίξεις ξεδιπλώνονταν, η Άγκυρα απέτυχε να συνεργαστεί με τη Μόσχα για την κρίση της Λιβύης, όπου οι δύο χώρες υποστηρίζουν τις αντίθετες πλευρές της σύγκρουσης.
Οι μισθοφόροι της Ρωσικής Ομάδας Wagner έχουν υποστηρίξει δυνάμεις που ανταγωνίζονται το τουρκικό υποστηριζόμενο GNA εδώ και αρκετό καιρό.
Η Μόσχα ανέπτυξε επίσης τακτικά στρατεύματα, προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη και πυροβολικό στη Λιβύη και παρέχει συντονισμένες πυραυλικές επιθέσεις στο πλευρό των δυνάμεων του Στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ, διοικητή του αντιπάλου του GNA Εθνικού Στρατού της Λιβύης (LNA).
Μια προηγούμενη αναφορά υποστηρίζει ότι η Ρωσία και η Γαλλία επιδιώκουν να δημιουργήσουν συμμαχία στη Λιβύη σε μια προσπάθεια να διακόψουν τις τουρκικές προσπάθειες στη χώρα που σπαράσσεται από τον πόλεμο.
Εν τω μεταξύ, ο Λευκός Οίκος επικεντρώθηκε σε μια ιστορική συμφωνία μεταξύ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Ισραήλ για την εξομάλυνση των σχέσεων και τη δημιουργία διπλωματικών δεσμών μεταξύ των χωρών για πρώτη φορά.
Σε μια κοινή δήλωση με τα ΗΑΕ και το Ισραήλ την Πέμπτη, ο Λευκός Οίκος επαίνεσε την «ιστορική διπλωματική πρόοδο» και το «θάρρος των χωρών να σχεδιάσουν ένα νέο μονοπάτι που θα ξεκλειδώσει τις μεγάλες δυνατότητες στην περιοχή».
Η δήλωση αναφερόταν στα ΗΑΕ και το Ισραήλ ως «τους δύο από τους πιο αξιόπιστους και ικανούς περιφερειακούς εταίρους της Αμερικής» και εξέφρασε την υποστήριξη για «μια δίκαιη, περιεκτική και διαρκή επίλυση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης».
Η αντίδραση της Τουρκίας στη συμφωνία ήταν να καταδικάσει τα ΗΑΕ και να ανακοινώσει πιθανή αποχώρηση του Τούρκου πρέσβη από τη χώρα παράλληλα με την αναστολή των διπλωματικών σχέσεων.
Ενώ η Τουρκία και το Ισραήλ έχουν ενεργές διπλωματικές σχέσεις από το 1949, οι σχέσεις μεταξύ των χωρών έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια σε διάφορα οικονομικά και πολιτικά θέματα. Ενώ η Τουρκία έχει διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, και ήταν μια από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισε το κράτος του Ισραήλ, η καταδίκη μιας άλλης χώρας για το ίδιο πράγμα δεν ήταν πραγματικά λογική.
Παρεμπιπτόντως, είναι δύσκολο να βρεθεί πολύ λογική στις περιπέτειες της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής το τελευταίο διάστημα, από τη Λιβύη ως τη Συρία και από το βόρειο Ιράκ ως την Ανατολική Μεσόγειο.
Δεν ήταν μόνο ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και ο υποψήφιος για προεδρικές εκλογές του Τζο Μπάιντεν, ο οποίος χαιρέτισε τη συμφωνία των ΗΑΕ με το Ισραήλ ως «ιστορικό βήμα για τη γεφύρωση των βαθιών διχασμών της Μέσης Ανατολής».
Ο Ερντογάν, από την άλλη πλευρά, βλέπει εφιάλτες εάν ο Μπάιντεν εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ τον Νοέμβριο λόγω πιθανής σύγκρουσης σε ορισμένα περιφερειακά ζητήματα με μια δημοκρατική κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Εν τω μεταξύ, ο μόνος σύμμαχος της Τουρκίας στην περιοχή, το Κατάρ, έχει σιωπήσει. Η Τουρκία έσπευσε να βοηθήσει το Κατάρ αφού μια ομάδα αραβικών χωρών με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία διέκοψε τους διπλωματικούς δεσμούς με τη Ντόχα το 2017, επιβάλλοντας περιορισμούς στην κυκλοφορία αγαθών και ατόμων, επικαλούμενη την υποστήριξή της στην τρομοκρατία.
Το Κατάρ σε αντάλλαγμα παρείχε βοήθεια στην Τουρκία κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού, όταν τα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζάς της έπεσαν σε αρνητική περιοχή. Νωρίτερα, το πλούσιο σε αέριο έθνος προσέφερε υποστήριξη στην κεντρική τράπεζα της Τουρκίας τριπλασιάζοντας μια συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων σε 15 δισεκατομμύρια δολάρια. Συνολικά 15 δισεκατομμύρια δολάρια από τα αποθεματικά ανταλλαγής σχεδόν 38 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην κεντρική τράπεζα αποτελούνται τώρα από riyal που αγοράστηκαν από το Κατάρ.
Το Κατάρ υπήρξε φίλος σε άσχημους καιρούς με την Τουρκία, αλλά η Ντόχα κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια της όσον αφορά τις πολιτικές της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο.
Το Κατάρ σχεδιάζει να γίνει πιο ενεργό στη Μεσόγειο ως προσπάθεια εδραίωσης ενός περιφερειακού αποτυπώματος και διασφάλισης της ύπαρξής του. Το έθνος του Κόλπου προσπαθεί επίσης να ενισχύσει τους οικονομικούς και διπλωματικούς του δεσμούς με την Ελλάδα.
Η κρατική εταιρεία πετρελαίου Qatar Petroleum συνήψε κοινοπραξία με την ExxonMobil για την έρευνα, την ανάπτυξη και τη χρήση αποθεμάτων υδρογονανθράκων στα ανοικτά της Κύπρου, εξετάζοντας επίσης τις προοπτικές παρόμοιας συνεργασίας σχετικά με τα ελληνικά αποθέματα και τους διαύλους διανομής. Η Ντόχα σχεδιάζει επίσης να συμμετάσχει σε επιχείρηση διυλιστηρίων αξίας 4,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Αίγυπτο.
Η Τουρκία μέχρι στιγμής παρέμεινε σιωπηλή για τις σχέσεις του Κατάρ με τους αντιπάλους της Άγκυρας, ενώ αντιτίθεται έντονα στις προσπάθειες άλλων περιφερειακών κρατών.
Η μάχη για κυριαρχία στην περιοχή και τους προσοδοφόρους πόρους της είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσει να κλιμακώνεται και οι αντίπαλοι της Τουρκίας υιοθετούν έναν πιο εχθρικό τόνο εναντίον της Άγκυρας, θέτοντας μια σημαντική νέα πρόκληση για την Τουρκία σε ένα ήδη ασταθές μέρος του κόσμου.
Ενώ η Ελλάδα λαμβάνει δηλώσεις αλληλεγγύης από μεμονωμένα κράτη και μπλοκ, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ, ο Ερντογάν απλώς συζητά «περιφερειακά ζητήματα», όπως έκανε με τον πρόεδρο της Βενεζουέλας Νικολά Μαδούρο τηλεφωνικά την Παρασκευή.
Λίγες ώρες αργότερα, το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ εξέδωσε μια ανακοίνωση λέγοντας ότι οι ΗΠΑ κατέλαβαν «πάνω από ένα εκατομμύριο βαρέλια ιρανικού πετρελαίου που προοριζόταν για το παράνομο καθεστώς Maduro στη Βενεζουέλα».
Οι σύμμαχοι του Ερντογάν στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ασία ήταν επίσης άφωνοι, σιωπηλοί.
Τι θα γίνει εάν, Θεός φυλάξοι, τα πράγματα γίνουν πιο σοβαρά στην περιοχή; Θα εμφανιστεί κάποιος να υποστηρίξει τον Ερντογάν εναντίον σχεδόν του περισσότερου πολιτισμένου κόσμου;
Πηγή: Ahval
